27 jaar, met job en partner, zoekt drugs in het weekend
Het was op een technofeestje dat Sara* (25) voor het eerst een pilletje slikte. "Al mijn vrienden deden het. En ik ben nogal een nieuwsgierig type. Zodus." Geëxperimenteer werd al snel gewoonte. Als ze uitging, nam ze iets. Speed, cocaïne, GHB, MDMA, paddo's. You name it. "Het hoorde in mijn ogen bij de techno- en hardcore-scene, bij de ervaring. Je hoort de muziek veel intenser, je danst veel langer, je voelt je euforisch. Noem het recreatief gebruik: iets nemen om je een avondje goed te amuseren."
Sara is lang niet de enige, zo blijkt uit de Global Drug Survey. Onderzoekers peilden, samen met De Morgen en Studio Brussel, bij 2.670 Belgen naar hun ervaringen met verdovende middelen. Vooral twintigers die graag en vaak uitgaan namen deel aan de enquête. Met opvallende resultaten: twee op de drie zeggen het voorbije jaar drugs te hebben gebruikt. De helft gebruikte ook de voorbije maand. En meer dan 80 procent heeft er ooit mee geëxperimenteerd.
Cannabis is het populairst, gevolgd door MDMA en cocaïne. De 'clubbers' of feestgangers die deelnamen aan de enquête gebruiken gevoelig meer dan deelnemers die zelden of nooit een stapje in het uitgaansleven zetten. Ook nemen ze vaker hun toevlucht tot magic mushrooms of paddo's, amfetamines, ketamine en minder voorkomende drugs als nootmuskaat (wat in bepaalde hoeveelheden blijkbaar hallucinogene effecten teweegbrengt). Slechts 2 procent van de deelnemers aan de studie heeft het voorbije jaar volledig clean geleefd, zonder illegale of legale drugs (bijvoorbeeld alcohol).
Wie uitgaat, heeft eerst en vooral meer toegang tot verdovende middelen. Clubs en feestjes zijn plekken bij uitstek waar dealers zich op richten, zeggen de onderzoekers van de Universiteit Gent (UGent) en de Hogeschool Gent (HoGent).
En al benadrukt de meerderheid niet op stap te gaan om high te worden, helpt het velen blijkbaar wel bij wat ze van een avondje uit verwachten: vrienden maken, socializen en zich ontspannen. Zo zorgt een entactogene drug als MDMA ervoor dat bepaalde remmingen om te dansen of praten wegvallen.
Ook bij Sara: "Ik was vroeger erg verlegen. Met iets in mijn lijf was ik plots veel socialer, knuffelig en durfde ik zelfs vreemden aan te spreken. Op dat moment zie je alles en iedereen graag." In het partycircuit worden drugs meestal in groep gebruikt. Onder vrienden. Terwijl veel mensen drugs associëren met individualisme en je terugtrekken in je eigen cocon, spreken veel gebruikers net van een sociaal gebeuren en het delen van een ervaring. Samen thuis een paar lijntjes leggen voor je samen naar een feestje trekt, of op een toilet van een dancing een pilletje slikken.
Wat vaak begint bij nieuwsgierigheid naar nieuwe ervaringen groeit niet zelden uit tot onderdeel van een levensstijl. Work hard, play hard. Drugs als middel om 'het dagelijkse leven en alle stress van de drukke werkweek achter je laten'.
De gemiddelde deelnemer aan de enquête is dan ook geen puber meer, maar 27 jaar oud. De meesten hebben een job en een partner. Al verkiest een derde nog steeds hotel mama als vaste stek. Opvallend is ook dat de meesten los van hun uitgaansweekends gezond (proberen) leven: ze sporten enkele keren per week en houden hun BMI op peil.
"De meerderheid van deze gebruikers bekijkt drugs zelf als één optie binnen een waaier aan keuzes in het leven, niet als een bepalende keuze", zegt Tina Van Havere (HoGent-vakgroep orthopedagogie). Zij coördineerde het Belgische luik van de wereldwijde studie. Of zoals een gebruiker/clubber het verwoordt: "Sommigen drinken graag pintjes, anderen nemen liever een pilletje."
Vraag is alleen waar de grenzen overschreden worden en het gevaarlijk wordt? De meeste MDMA-gebruikers in deze studie mogen over het algemeen genoeg hebben aan anderhalve pil per keer, een op de tien van diezelfde groep neemt er ineens drie.
Externe hulp
Hetzelfde verhaal bij de 'fans' van cocaïne: bijna driekwart heeft het voorbije jaar tien keer of minder gesnoven, 5 procent meer dan vijftig keer. Voor 5 procent volstaat 1 gram per keer niet, zij gebruiken gemiddeld 4 gram of meer. En dat voor gemiddeld 50 euro per gram.
De onderzoekers merken op dat de meeste recreatieve gebruikers 'bewust omgaan' met drugs en slechts een minderheid in de problemen komt. Maar: "Recreatief gebruik ter ontspanning en in de vrije tijd mag niet gezien worden als tegenovergesteld aan risicovol of problematisch gebruik", waarschuwt Jochen Schrooten van de Vereniging voor Alcohol en andere Drugproblemen (VAD).
"Een van de risico's bij recreatief gebruik van illegale drugs is de onbekende samenstelling van middelen. Bovendien verhoogt de frequentie waarmee men uitgaat ook de kans op frequent gebruik." Met de nodige risico's: van paniekaanvallen, geheugenproblemen en concentratiestoornissen tot risico's op verslaving en een overdosis. Ter illustratie: goed een op de tien cannabisgebruikers is afhankelijk van wiet of kan niet meer zonder.
Net de zwaarste gebruikers van illegale drugs zouden de hoeveelheid die ze nemen en alle bijhorende risico's en schade onderschatten. Iets wat nog meer opgaat voor wie veel alcohol drinkt.
"Alcohol blijft, nog meer dan illegale drugs, the star of the night", klinkt het bij de onderzoekers. En als er wordt gedronken, drinkt men vaak meteen stevig door. Bij meer dan de helft van de alcoholdrinkers is er sprake van een matig tot zeer ernstig risico op problematisch gebruik. 7 procent zou zelfs nood hebben aan begeleiding.
En net in die laatste groep van drinkers met het hoogste risicoprofiel schat een groot deel zijn alcoholgebruik veel lager in, zelfs lager dan gemiddeld. Minder dan de helft van de meest problematische gebruikers acht zijn gedrag schadelijk of risicovol. Een onderschatting die wellicht te maken heeft met het sociale kader waarin het drinken gebeurt. Bij velen leeft nog altijd het idee: het kan toch geen kwaad als iemand in het weekend na een zware werkweek wat glazen wegzet?
Nochtans hebben de meeste twintigers die na een avondje uit op spoed belanden te diep in het glas gekeken. Verschillende deelnemers geven in de enquête ook toe dat ze zeker één keer per maand niet naar behoren kunnen presteren door hun drankverbruik,dat ze zich hele periodes van de vorige avond niet meer kunnen herinneren of zelfs de ochtend nadien opnieuw een drankje nodig hebben. Een kwart zegt eigenlijk minder alcohol te willen drinken, al vreest een deel van hen dat dat zonder externe hulp niet zal lukken.
Heel gevaarlijk dreigt het te worden als partydrugs gemixt worden met alcohol. Dat is niet zelden het geval. De tijd dat verboden middelen enkel met een Vittel werden gecombineerd, lijkt voorbij. Veel gebruikers, in het geval van cocaïne zelfs meer dan de helft, drinken ook alcohol als ze drugs gebruikt hebben. Bij drugs als GHB kan dit zelfs tot levensbedreigende situaties leiden, waarschuwen experts.
Onder controle
GHB met andere stoffen mengen is evenmin aan te raden, zo weet Sara. "Ooit nam ik het samen met ketamine. Ik was zo ziek als een hond: ongeziene hoofd- en buikpijn, flauwvallen, vreselijke buikloop."
Zelfs gebruikt ze sinds een jaartje "nog maar sporadisch iets". Nu ze een vriendje heeft, gaat ze minder uit. "Ik denk dat dat voor veel gebruikers opgaat: op een gegeven moment voel je je er te oud voor, krijg je kinderen, of heb je het gewoon een beetje gezien. Ik gebruikte ook veel, en dat had zijn gevolgen: maagzweren, speed die aan je tanden knaagt en na zo"n nacht ook vaak een verloren, onrustig of depri gevoel." Maar als ze uitgaat, hoort daar wel nog speed bij.
"Maar dan een kwartje van zo'n pil in plaats van vijf. Niet dat ik me zonder niet kan amuseren, maar omdat je weet wat voor gevoel het geeft denk je gewoon: 'Waarom niet?' Ik heb het gevoel dat ik het onder controle heb. Dat hangt ook van je karakter af: ik heb ook al vrienden zien aftakelen die erin bleven hangen."
Veel gebruikers geven in de studie aan dat ze bepaalde zaken doen om risico's zo veel mogelijk te voorkomen. Zoals genoeg water drinken, niet overdag gebruiken, af en toe een break inlassen en op vrienden passen.
Verbieden heeft sowieso geen zin, zegt Sara. Sensibiliseren en informeren wel. "Naar een opgestoken vingertje zal niemand luisteren. Wel wil men weten waarvoor ze moeten opletten, wat ze niet mogen mixen. De meesten kopen bijvoorbeeld meestal via een vaste dealer, niet via het internet. Anders riskeer je waspoeder op te snuiven."
*Sara is een schuilnaam