Pretsigaret is onschuld kwijt

Onderzoek uit Nieuw-Zeeland heeft aangetoond dat mensen die op jonge leeftijd veel en wekelijks roken, een iets lager IQ hebben als mensen die geen cannabis gebruik(t)en (DM 28/09). Eerder insinueerde de wetenschap dat jonge blowers - net zoals mensen die jong beginnen te drinken - een grotere neiging hebben tot verslaving, omdat de genotsgebieden in hun hersenen smeken om blijvende beloning. Voor wie genetisch gevoelig is voor psychische stoornissen, kan cannabis een trigger zijn voor een psychose of aandoeningen als schizofrenie. De pretsigaret is niet leuk meer, maar levensgevaarlijk. Zo lijkt het toch.

Medisch bioloog en cannabisonderzoeker Matthijs Bossong nuanceert. "Afhankelijk van hun voorgeschiedenis en de frequentie van hun gebruik kunnen mensen verschillend op cannabis reageren. De proefpersonen in dit onderzoek hebben drie tot acht jaar wekelijks cannabis gebruikt. Dat is veel."

Complexe taak lukt niet

Bossong doet op dit moment in Londen onderzoek naar het verband tussen cannabisachtige stoffen als mogelijk medicijn voor psychiatrische aandoeningen als schizofrenie. Jarenlang bestudeerde hij aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht scannerbeelden van blowende proefpersonen. Als cannabisgebruikers onder invloed geheugentaakjes oplossen, wordt de prefrontale cortex sterk geactiveerd. In dat deel van de hersenen spelen zich cognitieve en emotionele processen af. "Meer activiteit in de frontale cortex betekent dat de hersenen hard aan het werk zijn om inefficiëntie te compenseren. Dat kunnen ze maar tot op een bepaalde hoogte."

Mensen die stoned zijn, kunnen getallenrijen tot 5 cijfers makkelijk onthouden doordat de hersenen overwerken. Vanaf 7 tot 9 cijfers krijgen ze het moeilijker. "Dat betekent dat je onder invloed eenvoudige taken probleemloos kan uitvoeren. Bij complexe opdrachten wordt dat moeilijker." Een ander fenomeen dat de scanner blootlegde, is dat andere hersendelen taken overnemen. "De hersenen van mensen onder invloed ontwikkelen alternatieve strategieën om een opdracht uit te voeren. Ze gaan meer associatief werken."

Een collega die de effecten op lange termijn onderzocht, kwam tot dezelfde conclusie. "Op lange termijn heeft cannabisgebruik weinig effecten op het geheugen."

De Nieuw-Zeelandse resultaten lijken nochtans voor zich te spreken: een dertiger die als adolescent regelmatig blowt, scoort tot 8 punten lager op een IQ-test. Die schade bleek een jaar later onherstelbaar. "Dat wil nog niet zeggen dat er een blijvende verslechtering is", zegt Bossong. "Dat moet onderzocht worden. We zien dat de hersenen van mensen met tumoren er soms in slagen om dat verlies te compenseren door andere gebieden aan het werk te zetten. We weten dat hersenen het potentieel hebben om zich te herstellen, we weten niet wat onherstelbaar is."

Andere onderzoeken wijzen erop dat regelmatige cannabisgebruikers slechtere resultaten halen op school en meer kans hebben om in de armoede te belanden. Vraag is of de onderzochte groep van nature weinig ambitieus is, of cannabis een versterkend effect heeft op die natuur, of dat cannabis de zondebok is.

Onderzoek naar de invloed van cannabis op puberratten toonde aan dat de werkzame stof THC het rijpingsproces van hun hersenen verstoorde door sterk in te werken op bepaalde neurotransmitters. Sluitend bewijs dat dit ook geldt voor het puberbrein, is er (nog) niet. Jongeren moeten voorzichtig omspringen met cannabis, waarschuwt Bossong. "De kans op schizofrenie of verslaving is een ernstiger probleem dan effecten op het geheugen, die treden pas op bij veel en langdurig gebruik. Maar voor 18 jaar zijn er absoluut gevaren. Voor volwassenen in mindere mate."