'Als mijn kinderen thuis zijn, ben ik sowieso in gevaar'

Vorige week had het niet veel gescheeld of Magda* (60) kon het niet meer navertellen. "Minutenlang hield hij me in een wurggreep. Zijn vingers drukten op mijn strottenhoofd. Ik dacht echt dat het voorbij was." Als haar schoondochter de kamer binnenwandelt, stopt de gruwel. Hij lost, zij hapt naar adem en de politie komt ter plaatse.

Het is niet de eerste keer dat dit gebeurt. Al jaren moet Magda meppen incasseren van haar kinderen. Vier zonen heeft ze, waarvan drie met losse handjes. De jongste twee hebben autisme en halen bij het minste hun vuisten boven. "Ze hebben thuis niets anders gezien. Hun vader was even agressief." Enkele jaren geleden verliet ze haar man, maar het misbruik is gebleven.

Een op de drie vrouwen op leeftijd in ons land krijgt te maken met geweld. Van psychologische terreur tot verwaarlozing en fysiek geweld. Ook seksueel misbruik, financiële misdrijven en schending van rechten komen geregeld voor. "Het taboe is nog steeds groot", zegt Els Messelis. Zij is als gerontoloog verbonden aan de HUB en auteur van 'Geweld tegen oudere vrouwen in de thuissituatie' (2012). "Oudere vrouwen worden dubbel gediscrimineerd. Omwille van hun leeftijd én hun geslacht."

Heel wat factoren zorgen ervoor dat oudere vrouwen extra kwetsbaar zijn. "Hun partner is verslaafd, heeft psychische problemen of mentale beperkingen, de grote zorglast bij de partner doet de stoppen doorslaan... noem maar op. Geweld betekent ook niet noodzakelijk fysiek misbruik. Emotioneel geweld komt veel vaker voor. Iemand negeren, vernederen of manipuleren telt ook als ouderenmis(be)handeling. In veel gevallen gaat het om ontspoorde zorg."

Messelis werkt mee aan het Europese Daphne-programma, dat onder andere geweld tegen oudere vrouwen wil bestrijden. Geen triviaal probleem, zo wijst een onderzoek van de VUB uit .

"In Europa krijgt 28,1 procent van de vrouwen ouder dan 60 te maken met geweld", zegt onderzoekster Liesbeth De Volder (VUB). "België doet het met 32 procent nog een pak slechter (zie kader). Ons land moet hier blijvend aandacht aan besteden. Enkele jaren geleden was er een specifiek meldpunt, maar dat heeft de Vlaamse regering herleid tot een algemeen meldpunt. We moeten ervoor zorgen dat dit thema niet ondergesneeuwd raakt. Met de internationale dag tegen geweld op vrouwen in het vooruitzicht (morgen, sv) is het noodzakelijk om deze problematiek terug op de agenda te zetten."

Messelis is het daar helemaal mee eens. "We moeten die vrouwen een stem geven. De situatie waarin sommige dames moeten leven, is ronduit schrijnend. Ook de daders mogen we niet vergeten, zeker als het gaat over ontspoorde zorg. Partners moeten ook ondersteuning krijgen."

Voor Magda is het een kwestie van overleven geworden. "Enkele jaren geleden heb ik besloten om mijn jongste zonen in een instelling te laten plaatsen", vertelt ze. "Maar elke keer als ze enkele dagen naar huis komen, loopt het fout. Dan ben ik hun favoriete boksbal. Op een keer overleef ik hun aanvallen niet, daar ben ik van overtuigd."

Met pillen en een wekelijks bezoek aan de psychiater houdt ze zich momenteel staande. "Ik leef continu in angst. Tegen mijn kinderen kan ik me niet verweren. Als ze thuis zijn, ben ik sowieso in gevaar. Maar ondanks alles blijft mijn moedergevoel overheersen. Ik zie mijn kinderen graag, wat ze me ook aandoen."



*Magda is een fictieve naam.

28,1