NewB heeft nog lange weg te gaan

Aan enthousiasme voor de alternatieve bank is er geen gebrek. De voorbije maanden kochten meer dan 43.000 mensen en een honderdtal organisaties aandelen van NewB, de coöperatie die twee jaar geleden werd opgericht om de haalbaarheid van een ethische bank te onderzoeken.

Die aanhang kan tellen. De initiatiefnemers van NewB zochten aanvankelijk 10.000 mensen die hun schouders wilden zetten onder het project, maar ze kregen veel meer respons dan verwacht.

De verklaring voor het prille succes is niet ver te zoeken. De financiële crisis sloeg een deuk in het vertrouwen in de banken. Dat zowel Fortis, KBC als Dexia door de Belgische belastingbetaler moesten worden gered, zorgde voor een schokgolf in de publieke opinie. Bankiers die speculeren met de spaarcenten van hun klanten en zichzelf vette bonussen uitbetalen, zijn sindsdien kop van Jut.

Het project van NewB speelt in op dat ongenoegen. De coöperatie wil terug naar het klassieke bankieren. Ze wil enkel geld pompen in de reële economie, in lokale bedrijven. Speculeren is uit den boze. Net zoals vette bonussen of handel in complexe financiële producten. Soberheid en transparantie zijn de boodschap.

"Heel veel mensen zijn ons project genegen. Ons thema leeft heel sterk onder de bevolking", zegt coördinator en woordvoerder Marc Bontemps, die mee aan de wieg stond van de alternatieve bank.

Hindernissen

Maar of de bank er echt komt, is geen uitgemaakte zaak. Als de aandeelhouders van NewB vandaag op de Heizel instemmen met de oprichting van een nieuwe bank, is dat niet meer dan een startschot. Het echte werk moet dan nog beginnen.

Dat echte werk belooft veel moeilijker te worden dan aanvankelijk ingeschat. "Het is vandaag een van de slechtste momenten om met een bank te starten", zegt een bankier. Hij verwijst naar de moeilijke marktomstandigheden. De rente is naar een dieptepunt gezakt, waardoor er voor banken weinig valt te verdienen. Dat geldt vooral voor het klassieke bankieren, waarin het aantrekken van spaargeld en het uitlenen van geld aan particulieren en bedrijven centraal staat.

Door de lage rente kunnen banken goedkoop spaargeld aantrekken, maar het geld gaat ook goedkoop weer buiten. "De winstmarges zijn bijzonder klein. In sommige gevallen ligt het tarief dat banken hanteren om geld aan te trekken zelfs hoger dan het tarief waaraan geld wordt uitgeleend", zegt de bankier.

Aan die slechte marktomstandigheden lijkt niet meteen een einde te zullen komen. Mario Draghi, de voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB), liet eergisteren weten dat de lage rente nog een poosje zal aanhouden. Het basistarief van de ECB blijft gebetonneerd op 0,5 procent.

Maar daarmee is de kous niet af. Gesteld dat de aandeelhouders vandaag hun goedkeuring hechten aan de opstart van de bank, dan moet NewB nog een aantal cruciale hindernissen nemen.

Zo zal de coöperatie eerst de Nationale Bank en de FSMA, toezichthouders op de financiële sector, ervan moeten overtuigen dat haar project wel levensvatbaar is. Dat wordt geen makkie. Sinds de financiële crisis is de regelgeving voor de bancaire sector fors strenger geworden.

Uiteraard nog belangrijker zijn de financiën. Om een bank te starten is er veel geld nodig. NewB zei aanvankelijk dat er enkele tientallen miljoenen nodig zijn om te starten. Vervolgens deed het cijfer 50 miljoen euro de ronde, daarna 70 miljoen.

Vlak voor de aandeelhoudersvergadering wordt gesproken over een bedrag tussen 60 en 100 miljoen. En dat bedrag is louter voldoende om het eerste werkingsjaar te overbruggen. "Daarna zal er extra kapitaal nodig zijn, afhankelijk van de verdere evolutie van de bank", zegt Bontemps.

Momenteel heeft NewB amper 1,2 miljoen euro in handen, minder dan een goed boerende slager op zijn rekening heeft staan. Het geld komt van de inleg van de aandeelhouders. Individuele coöperanten konden voor 20 euro één aandeel kopen. Voor organisaties lagen aandelen ter waarde van 2.000 euro klaar.

De coöperatie hoopt de meeste centen te halen bij haar leden. Maar zullen zij bereid zijn om meer bij te dragen? Van de particuliere aandeelhouders zal al snel 2.000 euro worden gevraagd als NewB zijn tientallen miljoenen bij elkaar wil krijgen. Want op veel steun van de niet-gouvernementele organisaties, sociale bewegingen of vakbonden die mee in de coöperatie zijn gestapt, zal NewB niet moeten rekenen. Greenpeace en Vredeseilanden, bijvoorbeeld, hebben al laten weten dat ze niet van plan zijn extra centen in NewB te stoppen.

De coöperatie zal dus op zoek moeten gaan naar een privé-investeerder, die ook de rol van referentieaandeelhouder op zich zal moeten nemen. Dat is een van de voorwaarden die de Nationale Bank en de FSMA stellen. Ze willen dat er een investeerder is die bij eventuele problemen de alternatieve bank enkele miljoenen extra kapitaal kan toestoppen. Die zoektocht moet nog van nul starten.

Wat er ook van komt, het zal nog een tijd duren voor de alternatieve bank kan starten met het openen van rekeningen. NewB mikt op een start eind 2014 of begin 2015. En misschien duurt het nog langer. Vraag is of NewB het enthousiasme van zijn coöperanten zo lang levendig kan houden. Maar daar maken ze zich bij NewB weinig zorgen over. "We hebben de wind mee. Mensen willen echt een andere bank", klinkt het.

Nu al wordt er bij NewB van gedroomd het succes van Triodos te herhalen. Die alternatieve bank was een van de sterkste groeiers in de voorbije jaren. "Het potentieel is enorm. Niet alleen onze coöperanten zullen rekeningen openen bij ons. Ook andere spaarders zullen met hun geld komen", zegt Bontemps.

Daarvoor wordt onder meer gelonkt naar Belfius. De dag dat de overheid beslist om die bank te verkopen, wordt NewB een mooi alternatief voor Belfiusklanten. NewB wordt ook in staat geacht klanten los te weken bij de grootbanken.

Al zullen geïnteresseerde spaarders wel twee keer nadenken. Zo zit niet alleen ABVV-kopstuk Anne Demelenne in de raad van bestuur, maar telt die raad ook vertegenwoordigers van de christelijke vakbond. Die hebben als bankier een rotslechte reputatie. Hun Bacob-bank ging mee ten onder in het Dexia-debacle.

Bij BNP Parisbas Fortis verschoven de voorbije jaren heel wat klanten hun spaarcenten naar de afdeling ethische beleggingen. Die mensen zouden zich aangesproken kunnen voelen door het alternatief van NewB, dat zich als een echte ethische bank kan profileren en niet een besmeurd imago uit het Fortistijdperk met zich meedraagt.

Het is niet voor niks dat NewB zijn algemene vergadering organiseert op de Heizel. In 2008 protesteerden daar duizenden aandeelhouders van Fortis tegen de val van hun grootbank. Nu kan er een nieuwe bank worden gelanceerd. Met de nadruk op 'kan', want de alternatieve bank heeft nog een lange weg te gaan.

Dat besef leeft ook bij NewB. "We blijven er voor gaan, maar we zullen de bank pas lanceren wanneer de marktomstandigheden dat toelaten. Het zal niet in een handomdraai gebeuren", houdt Bontemps een slag om de arm.

Droom en daad

De bankier is sceptisch over de haalbaarheid van het project. "Ik ben niet zeker dat NewB zal slagen in zijn opzet. Tussen droom en daad ligt een wereld van verschil. Als de alternatieve bank er toch komt, dan komt er zeker gedonder van. Om rode cijfers te vermijden zal de nieuwe bank moeten kiezen: ofwel zijn haar leningen te duur ofwel worden de spaarboekjes te weinig vergoed."

De kans dat de bank nooit het levenslicht zal zien, is reëel. En dan zijn de coöperanten hun centen kwijt. Een verlies van 20 euro, daarover zal niemand malen. Maar als er meer centen verloren gaan, dreigen heel wat coöperanten met een kater achter te blijven. Dat bankieren een risicovolle aangelegenheid is, knopen ze maar beter in het achterhoofd.