De poppenspelers van Vlaanderen

Moest ze nu blij of verontwaardigd zijn? Minister van Milieu Joke Schauvliege (CD&V) wist even niet op welk been ze dansen moest, toen ze te horen kreeg dat minister-president Geert Bourgeois (N-VA) 'haar' boskaart - de beruchte kaart met kwetsbaar, zonevreemd bosgebied - weer introk.

"Ik was de enige die kanttekeningen plaatste bij overdreven bosbescherming, weggezet als bosbarbaar", reageerde ze op Twitter. Als wou ze toch nog even beklemtonen dat ook zijzelf de mislukking toejuichte.

Een minister die tevreden is met het falen van het eigen beleid. Zelfs in het absurde drama dat natuur- en milieubeleid onder Schauvliege is, is dat toch redelijk ongezien.

Het is verleidelijk om dat zoveelste bewijs van gebrek aan visie en daadkracht alweer te bedekken onder een laag spot. Sinds ze in 2009 toetrad tot de Vlaamse regering is 'Schauvliegje' er altijd het mikpunt van geweest. 'Ach, ons Joke...', die toon. Dat is een vergissing. Het kabinet van Schauvliege weet wel degelijk wat het wil. En... het is succesvol. Zowel op het vlak van natuurbeleid, ruimtelijke ordening zowel als landbouw is het gericht op de verdediging van de status quo. Omdat status quo synoniem staat voor machtsbehoud. Groen is tenslotte ook de kleur van het geld.

Verandering vermijden en het onvermijdelijke afremmen: daar draait het beleid van minister Schauvliege om. Op de socialisten Mark Galle (1979-1981) en Norbert De Batselier (1992-1995) en de groene ministers in de vijf paars-groene jaren na zijn alle ministers van Leefmilieu altijd christendemocraat geweest. Landbouw: altijd als CVP-CD&V in de regering zat, had de partij de portefeuille. Toeval? Neen, dat is geen toeval.

Joke Schauvliege is de late erfgenaam van de oude CVP-staat, die Vlaanderen onder de knoet wil houden. Het landbouwbeleid wordt gesneden op maat van de Boerenbond, het ruimte- en natuurbeleid op maat van de lokale, door CD&V gedomineerde besturen, in combine met Open Vld. Hun lokale besturen zijn innig verstrengeld met de betonlobby.

Politieke sabotage

Dat die boskaart, met haar vele tekortkomingen, ingetrokken moest worden, is dan ook geen politiek accident. Het is bewuste politieke sabotage. Ook al kost het de minister krediet, het is efficiënt obstructiebeleid.

Het kabinet-Schauvliege wil die versterkte bosbescherming helemaal niet. De boskaart was een onvolkomen instrument, waar nog heel wat correcties op toegepast moesten worden. Het kabinet heeft geen poot uitgestoken om de crash te vermijden. Het resultaat is dat met de slechte kaart ook de ambities bijgesteld worden. Er zal uiteindelijk minder bos beschermd worden.

Voor de poppenspelers die aan de touwtjes trekken van Joke Schauvliege en haar kabinet is dat een groot succes. In een tweet gaf VOKA Limburg dat opmerkelijk openlijk toe. "Goed zo! Deze boskaart gaf voorrang aan grillen van Moeder Natuur in plaats van aan ambitieus ondernemerschap."

Om eventuele slechte verstaanders, die nog altijd menen dat het protest tegen de boskaart draait om het eigendomsrecht van de kleine man, op betere gedachten te brengen, voegde gedelegeerd bestuurder Hans Maertens van VOKA er nog aan toe: "Best dat ondernemers en eigenaars gronden sinds maandag aan de alarmbel trokken via VOKA Limburg en Confederatie Bouw." Het is een zeldzaam moment waarop de poppenspeler zelf op de bühne klimt om zijn deel van het applaus in ontvangst te nemen.

Vernietig de betonstop

Achter de hetze over de boskaart gaat een nog veel groter gevecht schuil. Met dezelfde poppenspelers en dezelfde marionetten: de herinrichting van de Vlaamse ruimte. Tegen 2040 zou geen nieuwe open ruimte meer verkaveld worden. Het is zonder enige discussie de belangrijkste beslissing die deze Vlaamse regering genomen heeft - belangrijker dan de halfhartige hervormingen in de kinderbijslag of het secundair onderwijs.

Die zogenaamde 'betonstop' vernietigen is de echte inzet van de betonlobby. Het snelle succes van het verzet tegen de boskaart doet vermoeden dat ook die grotere strijd kansrijk is.

De termijn is nog lang, dus zijn er veel kansen op ontsporingen. Je zult ze dra zien opduiken: de door lobbyisten gemanipuleerde burgemeesters van CD&V en Open Vld, de 'bezorgde' ondernemers, het via enquêtes geregisseerde verzet... De kans is reëel dat het met die betonstop afloopt zoals met dat ander kapotgelobbyde langetermijnproject: de kernuitstap.

Dat is sneu, voor ons allemaal (minus de betonlobby). De nood aan een andere en betere ordening van de Vlaamse ruimte is bijzonder acuut, het draagvlak voor verandering onbestaande. De verrommeling maakt dat dit gewest records blijft opstapelen in verkeersongelukken, files en ongezonde lucht. Dat open, groene ruimte onder permanente dreiging staat. En dat een efficiënte organisatie van openbaar vervoer hier onmogelijk is. Er leek zich een unieke kans voor te doen om een trendbreukje te maken, maar de krachten die de stilstand in beton willen gieten, blijven sterk. Te sterk?

N-VA-staat

Politiek is dat sneu voor, welja, N-VA. Een groot deel van het ruimte- en natuurbeleid wordt uitgetekend op het kabinet van minister-president Bourgeois. Het is Bourgeois die de 'betonstop' doorduwde, het is de minister-president die Schauvliege telkens aanmaant om toch iets te doen.

Dat hoeft niet te verbazen. Ideologisch heeft de oude Volksunie en ook nog wel een restje van de huidige N-VA altijd een groen non-conformistisch randje gehad. Respectabele politici zoals Jan Peumans, Wilfried Vandaele of Geert Bourgeois zelf zijn er de vertolkers van. Voor hen is het kapseizen van de boskaart wel een echte mislukking.

Maar ook bij hun partij is er wat veranderd. Genoemde groen-gele jongens hebben van de partijtop altijd enige speelruimte gekregen. Zolang het om bescherming van de poldergraslandschappen gaat, verontrusten ze niemand (en zelfs daar was het kantje boord). Nu is het wat anders. De grap van N-VA-voorzitter Bart De Wever dat VOKA zijn echte werkgever is, blijkt telkens weer verdraaid dicht bij de waarheid te zitten. Is het een Antwerpse hand die de stekker uit de boskaart heeft getrokken? Ook al zit de voorzitter in China, de beslissing om nu het verlies te nemen om de perceptie te keren, is een partijverantwoordelijkheid.

Non-conformisme is leuk, maar in de salons van de macht spelen ze andere muziekjes. En wie niet meedanst, kan eindigen zoals Agalev/ Groen na zijn eerste, turbulente regeerperiode.

In de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw werd de Volksunie populair met de belofte van een ontzuild, Vlaams alternatief voor de CVP-staat. De kracht van verandering, toen al. In 2014 nam erfgenaam N-VA de machtspositie van CD&V over. Maar de beloofde andere beleidscultuur blijft beperkt tot een andere naam. De CVP-staat is de N-VA-staat geworden. En de poppenspelers, die zitten nog altijd op hun plek.