Oude Hollandse meesters zijn 'big in Japan'

Dat Japanners iets hebben met Johannes Vermeer weten ze in het Mauritshuis in Den Haag, de thuishaven van zijn Meisje met de parel, al langer. "Ze vormen onze grootste groep niet-Nederlandse bezoekers", vertelt hoofd publiek Koen Brakenhoff. "In horden komen ze hier aan en meestal gaat het in een rechte lijn naar het Meisje met de parel."

Sinds vorig jaar echter is het museum wegens verbouwingen gesloten, een unieke kans om de schone van Vermeer te laten reizen. In het gezelschap van werken van onder meer Rembrandt van Rijn en Frans Hals.

Resultaat: de tentoonstelling Masterpieces from the Mauritshuis, die op 30 juni opende in het Metropolitan Art Museum in Tokio. Dagelijks werd die overspoeld door gemiddeld 10.573 bezoekers en groeide zo uit tot de best bezochte tentoonstelling van vorig jaar. Dat becijferde The Art Newspaper. Nummers 2 en 3 volgen op grote afstand. The Amazon: Cycles of Modernity, een expo in Rio de Janeiro, lokte dagelijks gemiddeld 7.928 bezoekers, Nineteenth-century Italian Painting in de Hermitage in Sint-Petersburg 7.747.

Volgens Adriaan Raemdonck, galerist van De Zwarte Panter en voorzitter van de Europese federatie van kunstgaleries (FEAGA), is het succes niet zo verwonderlijk als het op het eerste zicht lijkt. "Japanners koesteren het traditionele. Daar is hun cultuur van doordrongen. Dat ze storm lopen voor schilders als Vermeer hoeft niet te verwonderen."

Brakenhoff kan zich wel vinden in die verklaring. "Japanners houden van eenvoud, lichtheid en verstilling. Net die elementen kenmerken Vermeers oeuvre, en al zeker het Meisje met de parel. Daarom is Vermeer een icoon in Japan."

Nieuw is dat niet. In 2008 was de tentoonstelling Vermeer & the Delft style in Tokio ook al een overdonderend succes. De wachttijd bedroeg er minstens een uur. Tekenend ook: toen het Japanse mediaconcern Asahi de organisatie van de expo Masterpieces from the Mauritshuis voor de neus wegkaapte van concurrent Yomiuri Shimbum zette die prompt een andere Vermeertentoonstelling op poten, met werken uit het Berlijnse staatsmuseum.

Het succes van de Hollandse meesters in Japan past echter ook in een mondiale trend, beklemtoont Raemdonck. "De verwondering voor klassieke schoonheid maakt weer opgang. Lange tijd was de kunstwereld bezeten van vernieuwingsdrang en werd de schilderkunst doodverklaard. Nu zie je de tegenreactie."

En toch. De kunstwereld van Tokio is duidelijk niet die van New York, Londen en Parijs. Daar heerst nog steeds de hedendaagse kunst. Fotografe Cindy Sherman in het MoMA in New York, schilder David Hockney in de Royal Academy of Arts in Londen en conceptueel kunstenaar Daniel Buren in het Grand Palais in Parijs: elk was goed voor minstens 5.000 bezoekers per dag.

De top van best bezochte musea, eveneens opgesteld door The Art Newspaper, is minder verrassend. Als vanouds prijkt het Parijse Louvre bovenaan. Vorig jaar lokte het museum, dat een vleugel met islamitische kunst opende, zelfs nog een miljoen bezoekers meer dan in 2011. De Franse hoofdstad prijkt nog twee keer in de lijst, maar niet zo hoog als de drie populairste musea van grote concurrent Londen: het British Museum, Tate Modern en de National Gallery.

1. Masterpieces from the Mauritshuis, Tokyo Metropolitan Art Museum, Tokio, gemiddeld 10.573 bezoekers per dag

2. The Amazon: Cycles of Modernity, Centro Cultural Banco do Brasil, Rio de Janeiro, 7.928 bezoekers

3. Nineteenth-century Italian Painting, State Hermitage Museum, St.-Petersburg, 7.747 bezoekers

4. Colourful Realm: Ito Jakuchu (1716-1800), National Galery of Art, Washington DC, 7.611 bezoekers

5. David Hockney RA: A Bigger Picture, Royal Academy of Arts, Londen, 7.512 bezoekers

1. Louvre, Parijs, 9.720.260 bezoekers

2. Metropolitan Museum of Art, New York, 6.115.881 bezoekers

3. British Museum, Londen, 5.575.946 bezoekers

4. Tate Modern, Londen, 5.304.710 bezoekers

5. National Gallery, Londen, 5.163.902 bezoekers

6. Vatican Museums, Vaticaanstad, 5.064.546 bezoekers

7. National Palace Museum, Taipei, 4.360.815 bezoekers

8. National Gallery of Art, Washington DC, 4.200.000 bezoekers

9. Centre Pompidou, Parijs, 3.800.000 bezoekers

10. Musée d'Orsay, Parijs, 3.600.000 bezoekers