Het PNR-dossier (Passenger Name Records) zat een hele tijd vast op Europees niveau. Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) werkte daarom een eigen wetsontwerp uit, dat een stuk verder gaat dan de intussen alsnog goedgekeurde Europese PNR-richtlijn. De Belgische tekst kreeg vorige week groen licht van de bevoegde Kamercommissie.

Concreet viseert Jambon niet alleen het vliegverkeer, maar ook alle internationale trein-, bus- en scheepvaartverkeer. Vervoerders en reisoperatoren zullen daardoor passagiersgegevens moeten opslaan in een databank van Binnenlandse Zaken, waartoe politie- en veiligheidsdiensten, de douane en de Dienst Vreemdelingenzaken inzage krijgen.

Doel van het PNR-systeem is niet alleen te kunnen controleren of er geen gezochte personen de grens oversteken. Het biedt bijvoorbeeld ook de kans om in de enorme berg gegevens geautomatiseerd op zoek te gaan naar mensen die regelmatig verdachte reisbewegingen maken, gelijkaardig aan de reisprofielen van gekende zware criminelen of terroristen.

Rompslomp

De reissector reageerde echter al verontrust uit vrees voor extra rompslomp en waarschuwde onder meer dat ‘last minute’-treintickets dreigen te verdwijnen. Voor de zomer kondigde Jambon overleg aan per sector, wat moet leiden tot aparte koninklijke besluiten per transportmodus. “Dit is een kaderwet, nadien gaan we per sector kijken wat haalbaar is”, herhaalde Jambon vorige week.

De Europese Commissie vreest alvast voor die haalbaarheid, zeker als België alleen doorzet. Een recente studie naar extra veiligheidsmaatregelen voor het Europese spoorverkeer beklemtoont immers de noodzaak van meer samenwerking en een gecoördineerde aanpak op Europees vlak.

In de brief wijst de Commissie concreet op “de complexiteit en de resulterende praktische moeilijkheden” van identiteitscontroles en tickets op naam, en dan nog enkel voor het treinverkeer. Voor het busverkeer is de Commissie al helemaal benieuwd naar wat België van plan is, aangezien ons land als eerste ooit in de EU dergelijke verplichtingen wil opleggen aan passagiers en operatoren.

Vraag is bovendien welke meerwaarde PNR-regels voor bus- en treinverkeer precies oplevert. “Bijkomende reflectie is nodig over de operationele effectiviteit van de voorgestelde maatregelen op vlak van veiligheid”, luidt het nog in de brief van de bevoegde eurocommissarissen Violeta Bulc, Dimitris Avramopoulos en Julian King.

Dat prijzen, reistijden en kosten voor de operatoren zullen stijgen, blijkt volgens de Europese Commissie alvast uit een gelijkaardige poging voor het treinverkeer van Denemarken naar Zweden. Door de bijbehorende controles stegen de reistijden er met 10 tot 60 minuten, terwijl het aanbod werd beperkt. Het aantal passagiers daalde met 16 procent. De geschatte totale economische kost van controles in beide richtingen loopt op tot 300 miljoen euro.

Studie?

CD&V-Kamerlid Yüksel reageert bezorgd. Ook voor hem is veiligheid een absolute prioriteit, maar hij vraagt niettemin om een grondige impactstudie rond een Belgische uitbreiding van de PNR-verplichting naar internationaal trein-, bus- en scheepvaartverkeer. “Net zoals bij het luchtverkeer is er voor deze categorieën een internationale aanpak nodig. Het heeft geen zin dat ons land de vlucht vooruit neemt”, aldus nog Yüksel, wiens partij het wetsontwerp wel mee goedkeurde binnen de ministerraad.

Op het kabinet-Jambon is men echter niet van plan op de rem te gaan staan. “Dat PNR er komt voor elk van de vervoersmodi staat 100 procent vast, die beslissing is genomen na de aanslagen in Parijs”, klinkt het. “De Europese PNR-richtlijn laat een uitbreiding naar andere transportsectoren ook toe.”

Hoe het precies in zijn werk zal gaan voor het trein-, bus- en scheepvaartverkeer ligt echter nog niet vast, beklemtoont men bij Jambon. “Het model van de luchtvaart zal nooit één op één hetzelfde zijn voor de andere modi”, verduidelijkt zijn woordvoerder nog. “Op dit moment zijn we met de verschillende sectoren volop aan het bekijken wat haalbaar is en hoe. Daarbij zoeken we naar het juiste evenwicht tussen commerciële belangen en veiligheid.”