Een groot probleem dat plots erg meevalt

Michel I nam iedereen bij verrassing. Sneller en eensgezinder dan iemand had verwacht werd de begrotingscontrole afgewerkt, nog voor de 'protestweek' kon starten. Dat zette de regering wat graag in de verf. Op de persconferentie van de vrolijke vriendenclub werd te vaak lovend op die snelheid, discretie, eenheid... gewezen om niet op te vallen. Geen subtiel perceptiemanagement, maar een welgekomen correctie op het kibbelbeeld van de voorbije maanden. Daarmee werd de vorm bijna even belangrijk als de inhoud.

Tien (!) elkaar feliciterende ministers, dat komt Michel I goed uit. Algemene beelden blijven immers vaak langer hangen dan concrete beslissingen. Na de fall-out van de rel rond De Wever was dat nodig. Al gaven excellenties toe dat de afwezigheid van media daarin heel belangrijk was. Zegt dat iets over media of over politici?

Nochtans was de aanloop naar de begrotingscontrole niet vrolijkmakend. Er waren ultimata over waar wel en niet bespaard kon worden, vragen om bijkomende middelen, Wouter Beke die de controle niet zonder tax shift wilde bespreken, enz. Er waren lastige cijfers, al viel er vlak voor de controle goed nieuws in de bus (1,2 procent groei in plaats van 1 procent, de Hoge Raad van Financiën kelderde het gat van het Monitoringscomité van 1,2 naar een half miljard euro). Kortom, dat ging wat worden, die controle.

Dat was geen door spektakelmedia opgeklopte verwachting: sommigen in de meerderheid zagen in de oefening zelfs een 'regeerakkoord bis'. In mensentaal: iets heel strafs. Ook de dramatische cijfers over de ontsporing in de sociale zekerheid kwamen uit de regering. De spanning werd de voorbije weken stevig opgebouwd, ook binnen de regering. Blijkbaar allemaal een beetje om te lachen: wat volgde was de anticlimax.

Critici zullen beweren dat de regering blijkbaar geen week lang interne discussies over haar begroting aankan, en dus maar voor deze vlucht vooruit vol truken koos. Verdedigers zullen opwerpen dat het altijd wat is: nu beslist ze snel en eensgezind zonder pijnlijke maatregelen, dan is het weer niet goed. Daar komt de meerderheid goed mee weg, al moeten alle teksten nog goed bestudeerd worden.

Aandacht voor de (eenvoudige) manier waarop die controle verliep zal concurreren met aandacht voor de (complexere) inhoud ervan. Dat kan sommigen goed uitkomen. Want gezien de begroting(scontrole) zo'n cruciaal moment is, was het ook het moment om te bewijzen dat deze regering anders is dan andere. Dat dit geen klassieke begrotingscontrole à la belge is. Met geschuif van begrotingsposten en meevallers om de papieren te doen kloppen. Die van Bourgeois kloppen weer wat minder, maar Jambon, Peeters en De Croo verpinkten niet. De begrotingscontrole werd deels gered door hét symbool van de Belgische compromiskunst: de financieringswet (750 miljoen euro minder doorstorten aan de deelstaten).

Michel I maakte het zichzelf niet te moeilijk met de bepaling van de nodige inspanningen, vertrekt van een gunstigere groei en rekent op enkele meevallers en verschuivingen van posten (bijvoorbeeld vervroegde hoge inkomsten uit fraudebestrijding), ze voorziet zelfs in een karaattaks, een voorafname van het taxshiftdebat. Dat is van alle tijden. Maar voor deze regering klinkt dat minder triviaal dan het er staat. De sense of urgency noopte tot straf crisisbeheer.

Michel I houdt koers, ook zonder zware ingrepen in de sociale zekerheid. Zonder btw-stijging of duurdere sigaretten en brandstof, klassiekers in het lapwerk. De regering betaalt achterstallige facturen, steunt onder andere de horeca en trekt geld uit voor defensie, justitie en politie. En dat allemaal zonder dat de burgers opnieuw geraakt worden. Het lijkt wel een wonder. Maar een 'regeerakkoord bis' is dit niet. Waarom het dan aankondigen? Voor de show?

Het scheelt achteraf wel een hoop intern gekibbel en extern protest, maar het laat niet toe écht het verschil te maken met voorgangers. Dat een groot probleem plots erg meevalt is voor Michel I een welgekomen afwisseling: de voorbije maanden ging het vaak omgekeerd.

Nu dus de tax shift. Als ook die berg een muis baart zal Michel I zich nooit meer als grote hervormingsregering kunnen presenteren. Ze hervormt dan als alle andere. Dat is erg voor N-VA, een compliment voor CD&V. Hoe meer de lakmoesproef uitgesteld wordt, hoe groter die wordt. Een anticlimax is ook daar niet uitgesloten. België is er op gebouwd.