Het draaiboek van 'cost cutter' Stephen Odell

"Blijft Ford Genk open?" Tot zeven keer toe kreeg Stephen Odell die vraag van Belgische vakbondsleiders, tijdens een vergadering op 13 september bij Ford Europa in Keulen. Steevast antwoordde de topmanager met dubbele tong. "De productie van de nieuwe Mondeo start in oktober 2013", zo gaf hij de vakbondsdelegatie hoop. Om daar meteen aan toe te voegen: "Ik kan u echter geen garantie geven over de toekomst van de fabriek."

Odell dacht al vooruit. Had de Brit toen een spijkerharde garantie gegeven, dan zou hij daarop vastgepind worden mocht hij de fabriek sluiten. Een te bruuske uitlating in negatieve zin zou de autofabriek op stelten zetten en de productie in de war schoppen. Dus koos Odell voor een dubbelzinnig antwoord.

Crisiscommunicatie hoef je Odell niet meer te leren. Hij maakte als opkomende manager in de Britse en Amerikaanse Fordvestigingen de moeilijke jaren negentig mee. De Brit is ook een vertrouweling van Alan Mulally, de 'big boss' van Ford wereldwijd die tijdens zijn bewind al 120.000 banen schrapte.

Mulally zag in Odell de ideale man om dochterbedrijf Volvo uit het slop te trekken en benoemde hem op 1 oktober 2008 tot CEO van Volvo. Een week later volgde de aankondiging dat Volvo wereldwijd 3.300 banen wegsneed. Odell moest Volvo daarna optuigen voor een verkoop. Dat lukte ook. Ford verkocht het Zweedse automerk aan het Chinese Geely.

De Britse 'cost cutter' kreeg als beloning de topjob bij Ford Europa. Maar dat was ook een vergiftigd geschenk, want de Europese activiteiten zijn zwaar verlieslatend. Ford Amerika kijkt met toenemende scepsis naar de "euro mess". De druk op Odell om de hakbijl boven te halen, neemt zo toe. Zijn baas Mulally moet op 30 oktober Fords kwartaalcijfers presenteren aan de aandeelhouders en wil dan duidelijk maken dat het probleem Europa aangepakt wordt.

Dat de doemscenario's over Ford Genk al twee dagen voor de cruciale ondernemingsraad circuleerden, is geen toeval. De onheilsberichten werden eerst de wereld ingestuurd door het persbureau Reuters en daarna op scherp gesteld door de Duitse krant Frankfurter Allgemeine. Ze werden wellicht ingeseind door de Fordtop zelf. Het gaat om twee gereputeerde mediakanalen, die een sluitingsscenario de nodige credibiliteit geven.

De berichtgeving doet dienst als schokdemper, omdat personeel, politici en de publieke opinie al aan het idee van een zware sanering of sluiting kunnen wennen. Volgens communicatie-expert Carl Buyck van Akkanto wordt het draaiboek bij grote saneringen tot in detail voorbereid. "Er wordt niets aan het toeval overgelaten en de betrokken politici worden op de hoogte gehouden", zegt hij.

Ford lekte het nieuws net in de periode dat de fabriek stilligt wegens economische werkloosheid. Zo vermijdt Odell dat groepen fabrieksarbeiders in een vlaag van ontgoocheling schade aanrichten aan wagens of materieel.

Ook opvallend aan de timing: de sanering komt tien dagen na de gemeenteraadsverkiezingen. Daarmee hebben de Fordbazen de coalitiepartners in de Vlaamse regering en de uittredende coalities in Limburg wellicht een dienst bewezen.

Odell komt straks tekst en uitleg geven bij Vlaams minister-president Kris Peeters en federaal premier Elio Di Rupo. Buyck: "Het doel is om in moeilijke omstandigheden toch een bescheiden win-winsituatie te bereiken. Zowel de politici als Ford kunnen blijk geven van kort op de bal te spelen en de wil tonen om aan damage control te doen."

Odell en Peeters kennen elkaar. De Brit kon als Volvobaas nog een Vlaamse staatswaarborg voor Volvo Gent uit de brand slepen.