Lachen of pochen met syndroom van Down?

Mensen met Down die je koffie komen brengen. Bij de Nederlandse restaurantketen Brownies & Downies is het de normaalste zaak van de wereld. Ze werken er als opdiener, afwasser of kassier. Een populair concept, zo blijkt, want Nederland telt ondertussen negentien vestigingen. De keten wil nu ook in België voet aan de grond krijgen. Er zou alvast een filiaal in Antwerpen komen.

Het concept is nochtans helemaal niet nieuw, want België telt al heel wat dergelijke initiatieven. Zo laat Brasserie De Krone, in het Fort van Duffel, jongeren met een autismespectrumstoornis een eerste werkervaring opdoen. Ook in café de Hond in 't Kegelspel in Kortrijk word je bediend door mensen met een verstandelijke beperking.

Wij gingen langs bij Bits N Bites in Kontich, waar Anthony (36), Nathalie (23) en Roxane (21) achter de toog en in de keuken staan. Het eerste wat opvalt is het zonnige terras van de trendy zaak die afgeladen vol zit. Pas als je goed kijkt, zie je dat vrolijke spring-in-het-veld Roxane die de klanten van drankjes en ijsjes voorziet, een meisje met Down is.

"Heb je de mensen al iets te drinken aangeboden?", vraagt zaakvoerster Anne Eeckels aan haar dochter. Roxane was de reden dat Anne Bits N Bites elf jaar geleden oprichtte. "Roxane ging hier om de hoek naar school. Iedere middag en avond kon ze direct naar hier komen als de school uit was. Nu werkt ze hier zelf al drie jaar. Dat was haar droom en dat wordt dan automatisch ook de jouwe", zegt Eeckels.

Ondertussen geniet onze fotograaf al volop van Roxanes zelfgemaakte kaastaart. Taart bakken is haar specialiteit, maar samen met Nathalie en Anthony dient ze ook op, wast ze af en belegt ze de broodjes. "Vroeger dacht iedereen dat mensen met een verstandelijke beperking niets konden. Wij willen net aantonen dat ze wel iets kunnen. Meer zelfs dan wat de mensen denken. Ze voelen zich hier ook goed, voelen zich nuttig", zegt Eeckels.

Aapjes kijken

In Nederland was er al kritiek op Brownies & Downies. Zo zou de naam aanzetten tot uitlachen.

Allard Claessens van Downsyndroom Vlaanderen begrijpt die bezorgdheid, maar ziet het eerder positief in. "Zou het misschien al overkomen als aapjes kijken, mensen zijn nu eenmaal nieuwsgierig, maar ik ben ervan overtuigd dat dat met het grootste respect gebeurt, niet om die mensen te gaan uitlachen. De klanten staan meer dan eens versteld van wat ze allemaal kunnen. En dan blijven ze komen, omdat ze de brownies lekker vinden en het een leuk initiatief vinden", zegt Claessens.

Luc Debar van dagwerking Pegode lijkt minder gelukkig met de naam en de commerciële invalshoek van Brownies & Downies. "Al zwengelt zoiets het debat wel weer aan." Hij vindt het vooral belangrijk dat dergelijke initiatieven als referentie kunnen dienen. "Dat mensen het als ervaring kunnen opgeven tijdens een sollicitatie en zo in een horecazaak of andere organisatie aan de slag kunnen, los van hun beperking", zegt Debar.

Claessens valt hem bij: "Wij streven naar een inclusieve samenleving waar alle mensen met een bepaalde beperking sowieso een plaats moeten hebben. Zo zou het geen verrassing meer mogen zijn om in een horecazaak iemand met Down achter de toog te zien staan. Het zou vooral moeten aantonen dat die persoon het talent heeft om de bediening te verzorgen of in de keuken te werken."

In Bits N Bites zijn de mensen met een beperking gewoon een personeelslid als een ander. Alleen worden zij wat meer gecoacht. En voor sommige mensen werkt zoiets ook beter dan een beschutte werkplaats of een dagcentrum. Dat is ook het geval bij Anthony. Hij werkt al van dag één bij Bits N Bites. Vroeger ging hij naar een dagcentrum, maar dat lag hem niet helemaal. "Anthony is een bezige bij en werkt graag. Met de mensen van het dagcentrum ging hij vaak op stap. Iets gaan drinken of een ijsje eten. Maar hij is liever bezig. Al eet hij natuurlijk ook wel graag eens een ijsje", lacht Anne Eeckels.

Nog werk aan statuut

Dat dergelijke initiatieven een meerwaarde bieden voor mensen met een handicap hoeft geen betoog. Al kan er wel nog gewerkt worden aan het statuut van die mensen. Nu is het vaak kiezen tussen wel of niet werken. Wie gaat werken, verliest namelijk zijn status van uitkeringsgerechtigde. "Momenteel geldt: als je gehandicapt bent, kun je niet werken", zegt Claessens. "De regelgeving hierin is vrij complex. Het zou mooi zijn als dat systeem in de toekomst herzien kan worden. Dat mensen met een beperking het recht krijgen om een (gedeeltelijk) inkomen te verwerven. En op het moment dat werken niet meer mogelijk is opnieuw een beroep kunnen doen op datzelfde vangnet."