Eindelijk heeft Paraguay ook de bocht gemaakt
Met zijn kersverse verkiezing tot president is Lugo de hekkensluiter geworden van de rechts-autoritaire regimes die Latijns-Amerika van de jaren zestig tot de jaren negentig in de ban hielden
Lode Delputte is gematigd hoopvol voor de Zuid-Amerikaanse natie
@5 INFO Opinie:Lode Delputte is buitenlandredacteur van deze krant.@4 DROP 2 OPINIE:Tot diep in de nacht schoten vuurpijlen door de hemel boven Asunción. Mensen dansten op straat en omhelsden elkaar. Feestelijk zwaaiden ze met de nationale driekleur. De Paraguayanen konden hun ogen zondag niet geloven: na 61 jaar alleenheerschappij was de aartsconservatieve Coloradopartij verslagen. Eindelijk had, jaren na de Zuid-Amerikaanse buren, ook hun land de bocht gemaakt.
Zoveel is duidelijk, sinds dictator Alfredo Stroessner in 1989 door zijn eigen Colorado's de laan uit werd geputscht, is er kostbare tijd verloren gegaan. Twintig jaar lang nog kon de Asociación Nacional Republicana, zoals Colorado officieel heet, de oude vormen en gedachten laten voortleven.
Tot de rooms-katholieke oud-bisschop Fernando Lugo daar verandering in bracht, een politieke outsider die bekend werd als de priester van 's lands 33 procent armen. Met zijn kersverse verkiezing tot president is Lugo de hekkensluiter geworden van de rechts-autoritaire regimes die Latijns-Amerika van de jaren zestig tot de jaren negentig in de ban hielden.
Dat Lugo het corrupte Colorado een historische opdoffer toebedeeld heeft, doet er op zich dan ook stukken meer toe dan de vraag of de oud-bisschop nu nauwer bij Hugo Chávez dan wel bij Lula da Silva aanleunt, en of Paraguay nu op een links-radicale Venezolaanse dan wel op een gematigde Braziliaanse koers afstevent. Zelf bewondert Lugo hen wel, maar hij spiegelt zich noch aan de ene noch aan de andere. Meer zelfs, tot voor kort nam hij de woorden 'links' of 'socialisme' niet in de mond omdat het even rotte als verkalkte establishment in Asunción dergelijke begrippen hoe dan ook met terrorisme over één kam schoor. Had Colorado tijdens de voorbije campagne geen verwoede pogingen ondernomen om Lugo met de Colombiaanse FARC in verband te brengen? De kiezer heeft zich gelukkig niet laten beetnemen. Voor het eerst waait een echte wind van verandering door Paraguay.
In de regio is het kleine Paraguay altijd al een buitenbeentje geweest, een land waarvan het decennialange isolement nog het best als een rechts-dictatoriale variant op dat van Albanië in Europa kon worden omschreven. "Zolang Paraguay maar op compacte wijze gesloten blijft rond de kern van zijn eigen kracht, kan er ons niets overkomen", citeerde de bekende auteur Augusto Roa Bastos (1917-2005) de negentiende-eeuwse bloedhond-dictator Gaspar Francia in zijn meesterlijke roman Yo el supremo ('Ik, de opperste').
De zin had net zo goed uit de mond van Alfredo Stroessner kunnen komen, de blonde Beier die in de twintigste eeuw 35 jaar lang over Paraguay regeerde, en wiens opposanten bij gebrek aan zee dan maar over de jungle uitgegooid werden. Anders dan in andere extreem rechtse regimes in Latijns-Amerika beschikte Stroessner bovendien niet enkel over de steun van leger en bureaucratie, hij beriep zich ook op een zeer gedwee partijapparaat.
Tot vandaag vallen partij en overheidsbestel grotendeels samen: 85 procent van de begroting gaat nog steeds naar salarissen in de overheidssector, banen die zonder lidmaatschap van de partij niet te krijgen vallen. Anderhalf miljoen Paraguayanen, bijna één op de vier, heeft dan ook een Coloradokaart op zak. Maar dat zijn dan wel partijleden die, zo leert Lugo's overwinning, de eigen, diep verdeelde formatie massaal de rug hebben toegekeerd. Zo massaal zelfs dat Colorado niet eens terugsloeg, zondagavond, en de nederlaag onverhoeds snel erkende.
Maar dan nog. Heeft Lugo de oude machtspartij, wier rivaliserende facties grofweg van neofascistisch tot liberaal-conservatief gaan, aan diggelen geslagen? Neen. Heeft hij de handen vrij om bijvoorbeeld een broodnodige landbouwhervorming door te voeren? Allerminst. In de huidige omstandigheden zal de oud-bisschop stevig rekening moeten houden met de belangen van Colorado. Noch het verhaal van Hugo Chávez, noch dat van Lula da Silva passen op korte termijn in Lugo's plaatje.
Het oosten van Paraguay wordt bovendien scherp door het VS-leger in de gaten gehouden, omdat Washington Hezbollahinvloed ontwaarde onder de 25.000 moslims in het gebied, en het beruchte Ciudad del Este een grote hub van de internationale wapentrafiek heet. Onvermijdelijk zal president Lugo ook de spreekwoordelijke Kolos uit het Noorden te vriend moeten houden. Erg veel bewegingsruimte zal hem daarbij niet vergund zijn.
Nochtans hebben Lugo en zijn land ook een ander verhaal te vertellen. Zo liggen op de grenzen met Brazilië en Argentinië respectievelijk de Itaipú- en de Yacyretástuwdammen, die Paraguay samen met de betrokken buren uitbaat. Daardoor beschikt het land wereldwijd over de hoogste elektriciteitsproductie per hoofd en kan het gigantisch veel energie uitvoeren. Alleen moeten de buren daar wel correcte prijzen voor betalen, meent Lugo, die vooral de contracten met Brazilië wil herzien.
Bovendien ligt Paraguay ook pal op de Guaraníwaterlaag, zodat het zoetwaterreserves bezit die een eeuw lang 720 miljoen personen 300 liter water per dag kunnen aanleveren, en groter zijn dan die van Spanje, Portugal en Frankrijk samen. Gedoemd om straatarm te blijven is Paraguay dan ook niet.
Het is onwaarschijnlijk dat het land op korte termijn van Colorado af is, net zo min als het zijn machtige buren snel ruimere inkomsten zal weten af te dwingen of het VS-toezicht zonder blikken of blozen aan voorwaarden zal kunnen onderwerpen. Maar alle begin is moeilijk. Aan de taferelen in Asunción te zien koesteren de Paraguayanen, net zoals zoveel Latijns-Amerikanen dat de voorbije jaren al deden, eindelijk hoop. Dat is op zich al een hele stap vooruit.