Alexandra Broeder laat kinderen volwassenen spelen in ‘Nature or Nurture’ Kinderspel ontaardt in volwassen nachtmerrie

Ze drinken en roken op scène, de wijnglazen gevuld met water, de sigaretten nep. Ze lachen geforceerd en dan steeds luider, het feestje escaleert. “Wat begint als een onschuldig spelletje vadertje en moedertje spelen, ontaardt in een volwassen nachtmerrie”, vertelt Alexandra Broeder. Nature or Nurture? Spelen de kinderen volwassenen na, of hebben ze dat gedrag van nature al in zich? De opzet van de voorstelling herinnert aan de Vlaamse succesvoorstelling übung (Victoria/Het Net, 2001) waarin kinderen een film met volwassenen naspeelden. Broeder beaamt dat die link wel vaker wordt gelegd, maar zelf zag ze die voorstelling niet. “Naar wat ik gehoord heb, was die voorstelling vrij strak in vorm. Dat is bij Nature or Nurture minder het geval.”Broeder begon met het maken van theater met volwassenen, maar heeft in het maken met voorstellingen met kinderen haar roeping gevonden. “Eenvoudig is dat niet: je kunt niet zomaar tot een gat in de nacht repeteren, je moet bij een tournee rekening houden met school, er is de wetgeving op kinderarbeid waardoor we voor deze voorstelling ook verplicht zijn om met twee casts te werken die elkaar afwisselen... Maar al die moeilijkheden wegen niet op tegen het feit dat ik een manier van theater maken gevonden heb die voor mij klopt en ook het publiek aanspreekt.”Net als bij haar eerdere producties Wasteland en Candyland (geselecteerd voor het Theaterfestival 2009) ging ook aan Nature or Nurture een lang repetitieproces van vier maanden vooraf. Broeder koos er ook voor om samen te werken met jongeren die ze reeds kende uit de productie Candyland. “Net vanwege de heftigheid van de thematiek wilde ik kinderen met wie ik al een band had opgebouwd. Ook met de ouders hou ik nauw contact tijdens de creatie. En dan hoor ik wel eens dat een kind bij een reactie van zijn ouders al snel zei: zie dat is nu typisch iets voor volwassenen”, lacht Broeder. “Om te vermijden dat het te dicht bij de realiteit komt, heb ik bewust gekozen om de kinderen vrij grotesk te laten spelen, want ik merkte dat ze er anders ongemakkelijk onder werden.”

De inspiratie voor Nature or Nurture is persoonlijk, maar heel herkenbaar. “Iedereen herinnert zich wel de avonden dat je als kind in bed werd gestopt, terwijl er beneden nog bezoek was of een feestje aan de gang en hoe je in je halfslaap kon horen hoe de sfeer beneden plots vergleed, dat volwassen gedrag plots een andere vorm aannam.” Bij Broeder neemt die sfeer steeds meer surreële vormen aan: de sfeer uit David Lynch’ Twin Peaks maar ook referenties aan een theaterstuk als Who’s Afraid of Virginia Woolf en zelfs de beroemde ‘Here’s Johnny!’-quote uit de film The Shining zijn aanwezig.Het beeld dat Broeder van volwassenen ophangt, is op zijn zachtst gezegd vrij donker. In een scène praten de kinderen tegen poppen zoals ouders tegen kinderen praten en maken onmogelijke beloftes - gelijk volwassenen die ook aan kinderen maken -, zoals het feit dat mama’s niet zomaar dood gaan. “Als volwassene wil je je kinderen soms zo graag beloftes maken waarvan je weet dat je ze niet kunt houden, omdat niets zo kwetsbaar is als de mens, en met het toeval ook het ongeluk achter elke hoek kan loeren”, vindt Broeder. Hoe gaan de kinderen/acteurs om met die volwassen thema’s? “Er zitten zeker scènes in waarvan de kinderen zelf de dubbelzinnigheid misschien nog niet ten volle kunnen inschatten, omdat het voor hen ook nog daadwerkelijk een spel is. Ik vraag me soms af hoe ze over vijf à tien jaar, wanneer ze zelf volwassen zijn, zullen terugkijken op deze ervaring: of ze de link gaan maken met het soortgelijke gedrag dat zij vertonen of dat gedrag net zullen bijsturen.”Nature or Nurture mag dan wel een voorstelling met kinderen zijn, de voorstelling is wel degelijk bedoeld voor een volwassen publiek (16+). “De reacties op de voorstelling zijn bijzonder heftig”, aldus Broeder. “De meeste toeschouwers voelen zich in positieve zin uit hun lood geslagen, maar er zijn ook al mensen boos geworden, zeker door de slotscène waarin de kinderen het publiek echt gaan uitdagen. Iemand riep zelfs: laat die kinderen stoppen!”