Sekse is Hillary's troef en haar zwakke plek

Opnieuw een rolmodel in het Witte Huis: het zou wat zijn, zegt Desirrae Byrd, een zwarte brandweervrouw in East Falls, in het noordwesten van Philadelphia. Hillary Clinton kan laten zien dat voor vrouwen dingen mogelijk zijn die ik nooit voor mogelijk had gehouden, zegt Kathy Dill, een witte onderwijzeres. Maar het had al lang moeten gebeuren, zegt Byrd. En ook zeggen ze: maar we hadden liever iemand anders gehad.

Het is een historisch moment in de Amerikaanse politiek vanavond, op de laatste dag van de Democratische Conventie: voor het eerst in de geschiedenis zal een vrouw de nominatie opgespeld krijgen voor het presidentschap van een van de twee grote partijen van Amerika. Hillary Clinton, die tijdens haar hele politieke carrière voor vrouwenrechten heeft gevochten, zet de kroon op haar eigen werk.

Hoogtepunt van emancipatie

Dat zal ze dan ook zeker benadrukken, tijdens haar acceptatiespeech die de conventie afsluit. Toen ze begin juni haar overwinning in de Democratische presidentsrace opeiste, schetste Clinton haar triomf al als een climax van de emancipatiebeweging van de afgelopen anderhalve eeuw. "De overwinning vanavond is niet die van één persoon", zei ze toen voor een juichend publiek in New York. "Ze behoort aan generaties vrouwen en mannen die geworsteld hebben en zich opgeofferd hebben en dit moment mogelijk hebben gemaakt."

Het is dus een overwinning van vrouwen uit het verleden, maar ook van die uit de toekomst. Zoals fractieleider Nancy Pelosi het dinsdag zei: "Dit gaat niet alleen over de prestatie van één vrouw, maar over de betekenis van een vrouwelijke president voor de generaties die nog komen - voor de dromen en hoop en aspiraties van elke vrouw en elk meisje en elke jongen overal in ons land." Mannen, opvallend genoeg, kwamen niet in die zin voor: die hoeven nergens meer over te dromen.

Seksistische 'Mad Men'

Toen Clinton dinsdag werd genomineerd, werd de feministische symboliek van die nominatie ook expliciet getoond. Na een stemming die eindigde met een voordracht door haar voormalige rivaal Bernie Sanders, en na een liefdevol levensverhaal vol zuidelijke accenten van haar man Bill Clinton (die de slaande echtelijke ruzies wegens Monica Lewinsky en andere vrouwen voor het gemak even oversloeg), kreeg het publiek nog een verrassend toetje.

Eerst werden op een scherm foto's getoond van (bijna) alle 44 vorige presidenten, van George Washington tot Barack Obama. Daarna vormden die fotootjes een mozaïek die ineens in scherven uiteenviel, toen Clinton er, live vanuit New York, virtueel doorheen brak. Het was een tikje dik aangezet, maar wel effectief.

In juni plaatste Clinton haar doorbraak door het glazen plafond in de context van de vrouwenrechtenbeweging: van de geboorte van die beweging bij een kopje thee in upstate New York in 1848, via het vrouwenkiesrecht in 1920, tot de Burgerrechtenwet van 1964 die discriminatie op basis van ras en geslacht verbiedt.

Maar daarmee is de strijd niet afgelopen: vrouwen ondervinden nog steeds meer hindernissen om een carrière op te bouwen dan mannen. De Democraten (niet alleen Clinton, ook Sanders) pleiten voor hetzelfde loon voor hetzelfde werk, betaald ouderschapsverlof, betaalbare kinderopvang, en de zelfbeschikking over het eigen lichaam. Voor een westers land is Amerika daar rijkelijk laat mee: de erfgenamen van de seksistische Mad Men uit de jaren zestig hebben nog steeds een dikke politieke vinger in de pap.

Toch is de nadruk op vrouwen nu niet alleen ideologisch gemotiveerd maar ook politiek opportuun. Vrouwen zullen een doorslaggevende rol spelen tijdens de komende verkiezingen. Clinton kan ook in gematigde Republikeinse hoek een alternatief zijn voor de kiezers die worden afgestoten door de vrouwonvriendelijke opmerkingen van Donald Trump.

De vrouwelijke nadruk is niet helemaal zonder gevaar, omdat het haar ook tot haar geslacht zou kunnen reduceren. "Het is de enige troefkaart die ze heeft", heeft Trump al eerder gezegd. Vervolgens bracht hij juist haar feministische kant in diskrediet: hij noemde haar een 'enabler' van de escapades van haar man Bill, iemand die deze activiteiten mogelijk maakte, en die de vermeende slachtoffers van zijn seksuele driften het zwijgen oplegde.

Die zwakke plek is ook duidelijk merkbaar bij een groot deel van het vrouwelijke electoraat. Ja, zeggen ze, een vrouw in het Witte Huis is een mooi symbool. Maar ze hadden liever een andere vrouw gehad. Of zelfs een man.