Creatief boekhouden met Vlaamse emissierechten

Sinds 26 februari veilt de Vlaamse regering vier dinsdagmiddagen telkens 2 miljoen emissierechten op de Duitse beurs EEX (European Energy Exchange). Vandaag staat een derde verkoop gepland. Volgende week volgt de laatste.

De emissierechten komen uit de 'nieuwkomersreserve'. Dat is een spaarpot die Vlaanderen aanlegde om opstartende bedrijven te helpen hun klimaatdoelstellingen te halen. Door de economische crisis zitten daar echter nog 9,5 miljoen emissierechten op overschot. Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) doet die overtollige rechten voor bedrijven nu van de hand. De eerste veilingen leverden alvast 17 miljoen euro op. Wat minder is dan verwacht, maar de prijs is de laatste weken in vrije val. De totale opbrengsten zullen tussen 35 en 40 miljoen euro liggen.

Er bestaat echter discussie over waar die miljoenen naartoe moeten. Schauvliege wil ze herinvesteren in emissierechten voor Vlaanderen. Naast bedrijven moeten immers ook de overheden hun broeikasgasuitstoot verder afbouwen. De Vlaamse regering moest volgens het Kyoto-akkoord de uitstoot in de periode 2008-2012 met gemiddeld 5,2 procent doen dalen, maar schoot tekort. Gelukkig wordt de eindafrekenig pas halfweg 2014 gemaakt, waardoor Schauvliege nog tijd heeft om haar groene boekhouding te doen kloppen.

In haar eigen beleidsplannen schrijft Schauvliege daarom: "Deze middelen (van de veilingen, JVH) zullen, zoals in het decreet voorzien, in eerste instantie worden gebruikt voor de verwerving van emissierechten voor het dichten van de reductiekloof in de eerste Kyoto-periode." Haar woordvoerder benadrukt dat het geld ook kan gebruikt worden voor duurzame ingrepen in eigen land.

De directeur van 11.11.11, Bogdan Vanden Berghe, is kritisch voor de demarche van Schauvliege: "Dit lijkt sterk op een vestzak-broekzakoperatie. Minister Schauvliege gebruikt de rechten voor de bedrijven om haar eigen klimaatdoelstelling waar te maken. Normaal gezien is deze reserve daar niet voor bedoeld: de Vlaamse overheid heeft haar eigen klimaatdoelstellingen, en die staan naast die van de bedrijven. Maar met de opbrengst van de verkoop zal Schauvliege nu weer de markt opgaan om propere lucht te kopen. Bizar."

"De minister kiest hier voor de gemakkelijkste oplossing: verkopen en weer aankopen", vervolgt Van-den Berghe. "De handel in propere lucht is geen duurzame oplossing. En als Schauvliege dan toch voor zo'n transactie kiest, waarom gaat ze dan niet voor duurzame investeringen in eigen land? Voor het reduceren van de eigen uitstoot? Of ze kan het Vlaamse engagement voor de klimaatfinanciering nakomen, iets wat wij al lang vragen. Vlaanderen stortte hier amper vijf miljoen euro in, op een Belgische belofte van 150 miljoen."

Ook de Bond Beter Leefmilieu (BBL) heeft vragen. "Een groeiend deel van ons klimaatbeleid bestaat uit de handel in emissierechten, handel in hete lucht", zegt hun klimaatexpert Mathias Bienstman. "Dat heeft niets te maken met het terugdringen van de broeikasgassen hier, maar alles met het zo goedkoop mogelijk benutten van een achterpoortje in de klimaatverplichtingen."

En nog: "Met emissiehandel levert de Vlaamse regering zich over aan de wisselvalligheden van een slecht functionerende koolstofmarkt, waarop een ton CO2 verhandeld wordt aan de prijs van een belegd broodje. Het is zelfs de vraag of wat Vlaanderen doet, wel mag. De regering veilt rechten die daarvoor niet bedoeld zijn en schuimt daarna Europa af op zoek naar nog goedkopere emissierechten. Vlaanderen overweegt zelfs rechten te kopen van notoire dwarsliggers in het Europese klimaatbeleid zoals Polen."

KLIMAATDOELEN

Wat zijn emissierechten?

De handel in emissierechten is de hoeksteen van het Europese klimaatbeleid. Er zijn twee parallelle systemen: ETS voor bedrijven en non-ETS voor overheden. Jaarlijks moeten bedrijven hun uitstoot dekken met de hen toegekende emissierechten. Een bedrijf dat meer CO2 uitstoot dan rechten, kan rechten bijkopen op de internationale markt. Een bedrijf dat rechten te veel heeft, kan verkopen. In het non-ETS worden andere sectoren (landbouw, transport en gebouwen) gebundeld per lidstaat. In Belgie ook nog eens per regio. Ons land moet voor de non-ETS haar uitstoot tegen 2020 met 15 procent reduceren. Voor Vlaanderen komt dat neer op een daling van 5,2 procent (in vergelijking met 1990). Dat kan via groene maatregelen in eigen land, maar evengoed via aankoop van emissie- rechten van anderen. Die rechten kan Vlaanderen dan inzetten om haar eigen klimaatdoelen te halen, zonder dus echt de eigen uitstoot te verminderen.