'Fiscal cliff' brengt ook eurozone in gevaar
In de VS is het alle hens aan dek om een begrotingsakkoord te vinden. Zo niet gaat op 1 januari een reeks belastingverhogingen en bezuinigingen in. Niet enkel de Amerikaanse economie zou een krimp voelen, de eurozone riskeert een recessie van een half tot 1 procent.
Barack Obama heeft een groep invloedrijke Congresleden naar het Witte Huis ontboden voor overleg over de fiscal cliff. Die 'budgettaire afgrond' treedt op 1 januari in werking als Washington geen overeenstemming vindt over zijn begroting. In dat geval komt onverwijld een reeks onder George W. Bush doorgevoerde belastingverminderingen te vervallen en wordt een aantal forse bezuinigingen van kracht.
Elk compromis bleek tot dusver onmogelijk. Terwijl de Republikeinen zweren bij nog meer besparingen in de sociale uitgaven, zien de Democraten alle heil in het verhogen van de belastingen voor de rijkere Amerikanen. Houdt de impasse aan, dan dreigt er vanaf dinsdag koopkrachtverlies voor de zich herstellende middenklasse.
Vijf voor twaalf
Obama hield gisteren beraad met Harry Reid, de Democratische voorzitter van de Senaat, met Mitch McConnell, de Republikeinse fractievoorzitter daar, met John Boehnher, de Republikeinse voorman van het Huis van Afgevaardigden, en Nancy Pelosi, die in datzelfde Huis de Democraten aanvoert. Doel is dat de bespreking eerstdaags tot een oplossing leidt.
In het andere geval zou niet alleen de VS-economie klappen krijgen (een krimp van naar schatting 2 procent in de eerste helft van 2013, met licht herstel na de zomer) ook de EU zou in de brokken delen. In het allerslechtste scenario houdt Koen De Leus, senior economist bij KBC Group, rekening met een recessie van een 0,5 tot 1 procent. Tot nu toe ging de eurozone uit van nulgroei, niet van terugval.
"Alleen de VS dienen zich vandaag als groeipool aan", zegt De Leus. "Dat zie je bijvoorbeeld in de vastgoedmarkt. Ook China trekt aan, maar het bekomt nog van zijn dip. Krijgen de VS nu een tik, dan zal dat repercussies hebben voor de rest van de wereld, ook voor de exporteconomiën in de eurozone."
Het is vijf voor twaalf, zegt De Leus, maar de resterende vijf minuten beloven bij wijze van spreken goed gebruikt te worden. "Een groot akkoord komt er niet aan, maar ik verwacht minstens dat de kibbelende partijen het gif uit de angel halen. Dat kunnen ze doen door een tijdelijke verlenging van de onder Bush tot stand gekomen tax cuts. Het kan ook zijn dat de politici de komende weken pas een consensus bereiken, daartoe gedwongen door een neerwaartse correctie op de beurzen. Het been stijfhouden zou op politieke zelfmoord neerkomen."
'Hope for the best, prepare for the worst', luidt De Leus' motto, maar het realisme zal het halen van het avontuur, voorspelt hij.
Ook econoom Paul De Grauwe (Katholieke Universiteit Leuven) vindt de vrees enigszins gedramatiseerd. "Het hangt van de interne politieke situatie af of er een oplossing uit de bus komt, maar laat ons niet te veel speculeren", zegt hij. "Als Washington een consensus bereikt, zal het hoe dan ook om een voorlopige regeling gaan. Blijven de partijen het oneens, dan zal dat gevolgen hebben, maar ook weer niet het einde van de wereld betekenen. In de eurozone moeten we vooral vermijden dat dit extra besparingen tot gevolg heeft en dat we in een bezuinigingsspiraal belanden."
Structureel probleem
Erger dan deze acute crisis dreigt het structurele plaatje te worden. Anderhalf jaar geleden zat de wereld al eens op het puntje van zijn stoel toen de Amerikaanse politici bakkeleiden over de verhoging van het schuldplafond. Te elfder ure beklonken Democraten en Republikeinen een halfslachtig akkoord dat het onheil afwentelde maar de problemen niet oploste. Hoewel de huidige discussie over de 'begrotingsafgrond' een andere kwestie is, vloeit ze rechtstreeks uit de eerste crisis voort.
"Als er geen oplossing komt voor dit soort discussies, dreigen schuldplafond en begrotingsafgrond als een zwaard van Damocles boven de VS- en wereldeconomie te blijven hangen", vreest De Leus.
Ook De Grauwe vindt het blokkeren van het Amerikaanse schuldplafond, vandaag goed voor 16.394 miljard dollar, "een slecht idee". "Een groeiende economie kan een schuldverhoging verdragen. De schuld is geen kwestie van dit of dat bedrag, wel van verhouding tot het bbp. Het is de schuldratio die telt, niet de exacte som. In het verleden werd het VS-schuldplafond vlot opgetrokken. Vandaag gebeurt dat niet als gevolg van de politieke polarisatie. Dit is geen heilzame situatie en ze moet vooral niet te lang duren."