Direct naar artikelinhoud

Regering van brexiteers en 'working class'

De 'voorzichtige, risicomijdende' Theresa May heeft zich van een andere kant laten zien. De nieuwe Britse premier ging er met de grove borstel door, en de elitaire kring rond Cameron maakten plaats voor working class heroes. De nieuwe regering is een coalitie tussen radicale brexiteers en behoudende blijvers. Patrick van IJZendoorn

Van alle benoemingen ging de meeste aandacht, in binnen- en vooral ook in het buitenland, uit naar die van Boris Johnson. Zijn benoeming kan een slimme zet zijn. Binnen het kabinet is hij ongevaarlijker dan erbuiten en bovendien draagt hij nu verantwoordelijkheid voor de situatie die hij mee heeft veroorzaakt. Als beroemde en aaibaarste politicus moet hij een superambassadeur worden, net zoals hij dat acht jaar lang was namens Londen. Johnsons eerste belletje was, hoe kan het ook anders, met zijn Amerikaanse collega John Kerry.

Terwijl Johnson het boegbeeld is, zal het handwerk worden gedaan door brexitminister David Davis en zijn collega voor Internationale Handel, Liam Fox - twee harde brexiteers. Eerstgenoemde moet een nieuwe relatie met de EU veiligstellen. De Tory-veteraan ziet niet Brussel maar Berlijn als zijn eerste halte. Volgens hem kan Groot-Brittannië sneller handelsakkoorden sluiten dan een unie met 28 landen.

Het voorbereiden daarvan is de taak van Fox, die de wereld gaat afreizen, zoekend naar handelspartners. Dit tekent de doelstelling van de Tory's: de brexit is een voldongen feit, nu moet hij een succes worden. Door deze taak te geven aan haar drie brexiteers vormt May een verdedigingslinie. Wanneer ze er een succes van maken, profiteert de hele regering; wanneer ze geen goed akkoord tot stand brengen, kan zij de schuld leggen bij het trio. Hetzelfde idee zit achter de benoeming van rivale Andrea Leadsom op Landbouw: deze brexiteer moet de boeren helpen.

De brexitvleugel is een minikabinet binnen een kabinet, ook in filosofisch opzicht. Mensen als Fox en Davis zien het land als een neoliberale, belastingvriendelijke handelsnatie. Dat staat in contrast met de one nation-filosofie die May verkondigt. Zij wil een land dat voor iedereen werkt, niet alleen voor wie in het chique Notting Hill woont. Daarom heeft ze afscheid genomen van de coterie rond Cameron: naast George Osborne werden ook Michael Gove en partijvoorzitter Oliver Letwin Downing Street uitgestuurd.

Kansen voor iedereen

Het is symbolisch dat de rol van de Old Etonian Letwin is overgenomen door Patrick McLoughlin, die ten tijde van Thatcher werkte in de mijnen van Stafford. Mays personeelsbeleid spreekt boekdelen. Voor het eerst komt er een onderwijsminister, Justine Greening, die onderwijs heeft genoten op een gewone openbare school. Op het ministerie van Gemeenschappen komt Sajid Javid, de zoon van een Pakistaanse buschauffeur. Een andere staatsscholiere, Liz Truss, moet het strafrecht humaner en progressiever maken.

Door in haar kabinet meer politici met een 'gewone' achtergrond op te nemen wil May toenadering zoeken tot een bredere groep kiezers, zeker nu Labour naar links afdrijft. Het verloren referendum was naast een protest tegen immigratie en de EU, ook een signaal over de ongelijkheid. May beoogt de sociale omstandigheden die ertoe leiden dat mensen hun onvrede uiten over immigratie - wachtlijsten voor huizen, schoolplekken en ziekenhuisafspraken - te verbeteren.

Zo wil ze af van Osbornes harde bezuinigingsbeleid, dat een brexitgebied als het noordoosten hard heeft getroffen. Het idee lijkt te zijn om een tweede industriële revolutie te veroorzaken in het midden en noorden van het land. Nu is het eiland te afhankelijk van de City. Er moeten weer dingen worden gemaakt. 'Made in Britain' sluit bovendien aan bij de voornemens van de brexiteers om de wereld te veroveren. De onderwijsminister gaat meer aandacht schenken aan het creëren van stageplekken, praktijkopleidingen. Niet iedereen hoeft een academische graad te hebben.

Een belangrijke rol komt er voor het ministerie van Zaken, Energie en Industriële Strategie. May wil een land vol bedrijvigheid en innovatie. Een heikel - en symbolisch - punt is de vraag of Heathrow wel of geen derde landingsbaan moet krijgen. Aan de ene kant is het een belangrijk vertrekpunt naar de wereld, maar tegelijkertijd bestaat de drang om de eigen burgers - die in West-Londen dan - te beschermen.

Mays missie bevat iets paradoxaals. Haar brexiteers moeten een afscheid van de EU organiseren, terwijl andere bewindslieden het land op sociaal-economisch gebied juist iets 'Europeser' maken.