Het Belgisch compromis is terug van weg geweest

Prettige lectuur is het rapport van de Hoge Raad van Financiën niet. De financiële waakhond van ons land tikt de vorige regeringsleiders hard op de vingers. Het financiële beleid was de jongste jaren zo laks dat we nu op de blaren mogen zitten. Er is te weinig bespaard en er zijn te weinig structurele maatregelen genomen om de economie en de begroting op de rails te krijgen.

Ook voor de huidige regering is de Hoge raad niet mals: op korte termijn staan alle lichten op rood. In de scherpe analyse toont de raad haarfijn aan waar het de voorbije jaren is fout gelopen en waarom de doelstelling van 2,15 procent budgettaire zelfmoord is. Tegelijkertijd geeft de Raad advies over hoe het nu verder moet.

Schuld baart zorgen

Neem bijvoorbeeld onze overheidsschuld. Net als in andere Europese landen blijft die stijgen terwijl het doel is om die net zo veel mogelijk te doen zakken. Tussen 2008 en 2012 steeg de Belgische overheidsschuld met 15,5 procent van het bruto binnenlands product. Met dank aan alle steun die ons land moest verlenen voor de redding van banken als Dexia en Fortis. En de hulp die het moest bieden aan andere Europese landen in financiële problemen.

Een stijgende overheidsschuld zou niet zo'n groot probleem zijn moest ons land de jongste jaren ingezet hebben op structurele hervormingen op bijvoorbeeld de arbeidsmarkt en in fiscale materies. Maar helaas: België levert niet genoeg structurele inspanningen, luidt het harde oordeel van de cijferaars van de Hoge Raad. Vorig jaar lagen de opbrengsten van structurele maatregelen iets hoger dan Europa eiste en verwachtte (0,86 procent van het bnp terwijl 0,75 procent werd verwacht ) maar daar stopt het goede nieuws. Over de hele periode 2010-2012 liet België het hangen en voldeed het niet aan de Europese normen.

En het slechte nieuws stopt daar niet. Door de kapitaalverhoging bij Dexia die onze regering moest ondersteunen is ons tekort nu zelfs opgelopen tot 3,9 % van het bbp, berekent de Hoge Raad nog. In 2011 en 2012 was het tekort wel lager dan dat van Nederland en Frankrijk. Duitsland daarentegen tekende in deze periode significant betere resultaten op. Maar België kon niet - zelfs zonder Dexia - onder de lat van de 3 % duiken (3,1 %). Dat is nochtans nodig om een boete van de Europese Commissie te kunnen vermijden.

Sombere vooruitzichten

De Hoge Raad heeft nog meer sombere toekomstvoorspellingen in petto voor Di Rupo I. Om het tekort van 2,15 procent te respecteren, wat de afspraak was met Europa, moet er nog een inspanning komen van 1,2 procent van het bbp, menen de analytici van de HRF. Concreet zou dit betekenen dat de regering nog 4,5 miljard euro moet vinden. Een structureel evenwicht in 2015, zoals eerder afgesproken was, heeft tot gevolg dat er in 2014 en 2015 structurele inspanningen moeten geleverd worden die hoger liggen dan 1 procent. "In de huidige context van een slechte economische groei eist dit te veel verbeteringen en inspanningen. Dit lijkt overdreven", stelt de HRF vast.

Hun ideaal scenario luidt als volgt: een structureel evenwicht in 2015 en een globaal evenwicht in 2016. Daardoor zullen er zware structurele inspanningen moeten komen in 2013, 2014 en 2015, maar geen one shots. "Dat is een traject dat blijk geeft van continuïteit en de doelstellingen zijn coherent", meent de HRF. In 2013 komt het globale tekort dan neer op 2,15 %, in 2014 op 1,9 %, in 2015 nog op 0,8 %. In 2016 is er een budgettaire overschot van 0,2 %.

En toen kon het plots wel

Het lijkt er sterk op dat de regering-Di Rupo de hete adem van de HRF in de nek voelde. Want plots kondigde vicepremier Alexander De Croo gisteren aan akkoord te gaan om soepeler om te springen met het begrotingstekort. In tegenstelling met vroegere verklaringen liet de liberaal weten akkoord te gaan met een wat groter begrotingstekort. In ruil voor structurele maatregelen weliswaar. Een eis die hij al langer op zak had. Ook de MR toonde zich gisteren plots bereid om te leven met een groter dan gepland tekort.

En zo lijkt iedereen zijn slag thuis te halen. De PS die al maanden hamert op soepelere normen haalt zijn slag binnen, net als Open Vld die plots ruimte krijgt om structurele maatregelen op tafel te leggen.

Toeval of niet, het rapport van de HRF en de verklaringen van eurocommissaris Olli Rehn doen de politici weer werken aan een compromis. Iets wat lange tijd onmogelijk leek. Wat spijtig genoeg onduidelijk blijft is hoe ons land structureel gaat ingrijpen.