Het volk is al overtuigd, nu nog die meerderheid

Een (late) dertiger als staatshoofd: het wordt wennen voor de Fransen. Maar meer nog zullen onze zuiderburen zich moeten schikken naar de vaststelling dat hun vertrouwde tweepartijensysteem er gelegen is. De Parti Socialiste (PS) van uittredend president Hollande noch Les Républicains (LR) van de eerloos uitgerangeerde François Fillon kwam er gisteren nog aan te pas.

De vraag luidt of beide partijen zichzelf herpakken na het kersverse affront, dan wel of Emmanuel Macron in één ruk door ook de parlementsverkiezingen binnenrijft.

Dat laatste is alvast wat de Franse traditie wil: een in mei verkozen president krijgt in juni ook een parlementaire meerderheid achter zich. Staatshoofd en winnaar in het halfrond zijn bijna altijd van dezelfde partij, nu eens links, dan weer rechts. Met Macron, een centrumfiguur, wordt het anders - hij heeft nog geen partij.

"Toch is ook En Marche! op weg om er een te worden", zegt politicoloog Jean Petaux van Sciences Po Bordeaux. "Met dat verschil dat het om een soort catch-all-partij zal gaan. Nu al is En Marche! een protopartij (een partij die nog niet aan de verkiezingen heeft deelgenomen, LD), wat een zekere originaliteit aan de beweging geeft. Na de parlementsverkiezingen zal En Marche! vervellen tot een formatie als de andere."

"Meer zelfs," vult Pierre Mathiot van Sciences Po Lille aan, "als Macron de overheidsfinanciering wil binnenrijven waar een partij recht op heeft, dan zal En Marche! geen keuze hebben. Ook de pas afgelopen campagne moet nog worden afbetaald. De uitdaging zal er dus vooral in bestaan niet een partij te worden als de rest, want van de klassieke schema's wil Macron net af."

In afwachting dat het zover is, viseert de verkozen president hoe dan ook de absolute meerderheid. Dat betekent dat hij in alle 577 kieskringen - in Frankrijk, overzees Frankrijk en onder Fransen in het buitenland - kandidaten naar voren moet schuiven.

Volgens een eind vorige week uitgebrachte peiling van Opinion Way/LesEchos.fr is een absolute meerderheid niet onmogelijk: En Marche! zou op 249 tot 286 afgevaardigden mogen rekenen, LR op 200 tot 210, de PS hoop en al op 28 tot 43. Door de bijzonderheden van het Franse kiesstelsel, met parlementsverkiezingen in twee ronden waarbij twee partijen vaak samenspannen tegen een derde, zouden de 'extreme' partijen, het Front National ter rechterzijde en La France Insoumise op links, beide minder dan 30 zetels halen.

Terwijl Petaux zich sterk maakt dat Emmanuel Macron de grootste parlementaire groep achter zich zal hebben en à la carte akkoorden zal sluiten met 'Macron-compatibele' kandidaten uit PS (mensen uit het kamp van oud-premier Manuel Valls) en LR (de centrumrechtse burgemeester van Bordeaux Alain Juppé), vreest Mathiot dat het moeilijker wordt.

Spaanse scenario

"Laat ons eerst nog even de uitslag verfijnen", zegt hij. "Met hoeveel procent precies heeft Macron gewonnen, en waar? De exacte cijfers zullen ons veel vertellen over zijn dynamiek, en hoe krachtig die wel is. Want wat zal de president doen als hij maar 160 of 180 parlementsleden achter zijn naam krijgt? Als LR 100 zetels binnenhaalt en het FN 80? Dan kunnen rechts en links in een onnatuurlijke Grote Coalitie samen regeren, ja, maar met het risico dat de extremen er alleen sterker op worden. In het slechtste geval wordt Frankrijk onbestuurbaar."

Dat 'Spaanse' scenario, waarbij algauw nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden, zou Macron weinig goed doen en veel van zijn hervormingen op de lange baan schuiven.

Petaux: "Macron heeft er dus alle baat bij de authenticiteit van En Marche! te blijven uitspelen. Hij moet nadruk leggen op de vernieuwing van het politieke personeel en veel nieuwe gezichten in zijn regering opnemen. Dan zal het publieke debat in de eerste plaats daarover gaan."

Hervorming arbeidswet

Na de passation du pouvoir, gepland voor zondag 14 mei, wil Macron er alleszins geen gras over laten groeien. Vóór de parlementsverkiezingen nog hoopt er hij bij decreet zijn eerste programmapunt door te jagen: de hervorming van de arbeidswet. Loon- en arbeidsafspraken zouden veel meer bij sectoren en bedrijven komen te liggen, de werkloosheidsverzekering zou naar alle werknemers worden uitgebreid en er zou een plafond komen op de (in Frankrijk als nogal royaal bekendstaande) ontslagvergoedingen die door arbeidsrechtbanken worden toegekend.

Aan politici wil Macron nieuwe morele standaarden opleggen, een reactie op het schandaal-Fillon. Zo zullen parlementsleden niet langer zitting mogen hebben in allerlei raden van bestuur, zullen ze geen familieleden meer mogen aanwerven, zal hun strafblad maagdelijk moeten zijn en wordt hun inkomen over de hele lijn belastbaar.

Ook plant Macron deze zomer een rondreis door de Europese hoofdsteden. De nieuwe president wil de eurogroep versterken en zal pleiten voor een centrale, eengemaakte begroting.

Aan het eind van zijn mandaat, over vijf jaar, wil Macron een sterkere Unie zien op het vlak van leefmilieu, industrie en migratie. Bovenal hoopt de nieuwe president "de woede weg te halen waardoor zoveel burgers voor extreemrechts kiezen".