Moreel standvastig in tijden van crisis

Met de zomer in zicht is het uitkijken naar de talrijke festivals waar jongeren genieten van een welverdiende vakantie. Wie festivals zegt denkt automatisch aan veel volk op een relatief kleine oppervlakte. Het is vanzelfsprekend dat na de aanslagen in Brussel de organisatoren extra aandacht schenken aan de veiligheidsprotocols en overleg met de politiediensten. Volgens Peter Decuypere moeten we durven afstand nemen van wat hij een politiek correcte houding noemt inzake veiligheidsbeleid en focussen op statistisch relevante segmenten uit de bevolking waar de kans op dreiging het grootst is; lees de Vlaamse Mohameds en Fatima's, al dan niet voorzien van rugzak.

Is het verantwoord om, in het kader van de algemene veiligheid, aan de entree systematisch individuen eruit te plukken die zogenaamd voldoen aan het profiel van een potentiële terrorist? Mag statistische probabiliteit als argument gebruikt worden voor een versterkte controle van mensen van één specifieke overtuiging of etnische afkomst? Het antwoord is neen. Dat komt namelijk neer op etnisch profileren, wat een flagrante schending inhoudt van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens een aanfluiting is van de door ons zo geroemde westerse waarden.

Etnisch profileren slaat op veralgemeningen met betrekking tot ras, etniciteit, godsdienst of nationaliteit als reden voor verdenking in plaats van te kijken naar individueel gedrag of objectief bewijs. Etnisch profileren is volgens de ENAR (European Network Against Racism) en Amnesty International in strijd met het rechtsprincipe van gelijke behandeling en is een vorm van discriminatie die volgens internationaal recht verboden is. Bovenal is het ineffectief en werkt het averechts omdat het de groepen wier steun in de bestrijding van criminaliteit en terrorisme hard nodig is, afstoot.

Er bestaat weliswaar geen internationale of Europese norm die etnisch profileren expliciet verbiedt. Niettemin hebben zowel de Commissie voor de Uitbanning van Rassendiscriminatie van de Verenigde Naties en de Europese Commissie tegen Racisme en Intolerantie van de Europese Raad beide benadrukt dat etnisch profileren het internationale verbod op discriminatie schendt. De voornaamste rechtmatigheidstest van etnisch profileren binnen de Europese Unie is het verbod op discriminatie binnen het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), zoals beschreven in artikel 14. Hierin wordt discriminatie met betrekking tot door het Verdrag beschermde rechten, zoals het recht op een privéleven, bewegingsvrijheid, godsdienstvrijheid en vrijwaring van onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing verboden. De door de jurisprudentie van het EVRM tot stand gekomen discriminatietoets stelt dat, indien twee personen in een gelijkwaardige situatie ten aanzien van een verboden grond verschillend behandeld worden en een objectieve en redelijke rechtvaardiging hiervoor ontbreekt, één van hen aan discriminatie blootgesteld wordt. Dit is volgens artikel 14 en protocol 12 van het EVRM verboden.

Als het de bedoeling is om IS te weerhouden een aanslag te plegen op een festival dan lijkt het mij nogal vreemd om te focussen op etniciteit of uiterlijke tekenen van religieuze overtuiging. Salah Abdeslam en co. zagen er niet bepaald religieus uit. Daarenboven beschikt IS evenzeer over blanke volgers die perfect in zo een massa kunnen opgaan terwijl Mohamed met de pet van kop tot teen gefouilleerd wordt.

Er is geen vrijheid buiten de wet. Wie dus bekommerd is om de veiligheid tijdens festivals zal de lokroep van essentialisme moeten weerstaan en systemen bedenken waarin de pakkans maximaal is zonder specifieke groepen in het vizier te nemen. Festivals zijn events waar jong en oud van alle standen en overtuigingen elkaar vinden. Dat verpesten met een vernederende ongelijke behandeling door securitypersoneel omdat je toevallig Mohamed of Fatima heet zou dat feest grondig verpesten.