Slechte herinnering? GEWOON WISSEN
In 'Eternal Sunshine of the Spotless Mind' lieten Jim Carrey en Kate Winslet hun herinneringen aan elkaar wissen. Een trucje dat veel mensen wel aanspreekt. Nu neurologen er voor het eerst in geslaagd zijn negatieve herinneringen door positieve te vervangen, lijkt de werkelijkheid de fictie in te halen.
Hoe wis je een negatieve herinnering? Door de emotie die eraan vastzit om te buigen, zo blijkt meer en meer. Dat kan onder andere via zogenaamde blootstellingstherapie. Daarbij roepen wetenschappers een trauma opnieuw op, maar 'verstoren' vervolgens de emotie die erbij hoort en vervangen zo de negatieve herinnering door een nieuwe.
Roger Redondo en zijn team van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) zetten in Nature uiteen hoe ze bij muizen negatieve herinneringen letterlijk uit de hersenen konden wissen. Daarvoor gebruikten ze optogenetica: via genetische manipulatie zijn de geheugencellen gevoelig gemaakt voor licht. Zo kunnen de onderzoekers door in het brein licht aan of uit te schakelen specifieke circuits activeren en controleren.
Afblokken
Cruciaal om negatieve herinneringen af te blokken is de emotie die eraan gekoppeld is. Die wordt in de amygdala opgeslagen, terwijl informatie over de omstandigheden, zoals de plaats waar iets gebeurde, naar de hippocampus gaat. Redondo en co zien nu dat emoties aan herinneringen worden gekoppeld in het deel van het hersencircuit dat de getande winding, een deel van de hippocampus, verbindt met de amygdala. Door bij de testmuizen op dat circuit in te werken, slaagden ze erin negatieve herinneringen om te keren.
"Dat circuit is het doelwit voor nieuwe medicijnen. Het zal wellicht mogelijk zijn mensen te helpen om zich positieve ervaringen sterker en negatieve minder sterk te herinneren", zegt Susumu Tonegawa (MIT) over de resultaten.
In het experiment onderging de helft van de muizen eerst een aangename ervaring: mannetjesmuizen maakten kennis met een vrouwtje. De anderen kregen een milde elektrische schok. Ondertussen markeerden de vorsers de hersencellen in de hippocampus die actief waren bij het opslaan van die ervaringen. Markeren is hier letterlijk te nemen: een lichtgevoelig eiwit wordt aangebracht in de cellen die tijdens de vorming van een ervaring actief zijn. Vanaf dat moment was het mogelijk die specifieke herinnering bij de dieren te activeren met blauw licht.
Twee dagen later liepen de dieren vrij rond in een vierkante kooi. De onderzoekers keken welke kant ze van nature verkozen. Bij de muizen die een negatieve herinnering kregen 'ingeplant', werden de hersencellen die bij die vorming van die herinnering actief waren met licht geactiveerd telkens ze op hun favoriete plekje kwamen.
Als vanzelf begonnen ze dat plekje te mijden, een signaal dat de negatieve emotie gereactiveerd was. Omgekeerd werd de positieve herinnering met licht geactiveerd bij de andere groep telkens die op hun minst favoriete plek kwamen. Zij gingen al snel vooral die hoek opzoeken.
Toen kwam het wissen. Bij de mannetjes die de elektrische shock hadden gekregen, werden de geheugencellen die daarmee geassocieerd waren met het licht geactiveerd terwijl ze een vrouwtje ontmoetten. De andere groep kreeg een milde elektrische schok terwijl de cellen van de eerdere positieve herinnering 'aangezet' werden.
Daarop gingen de muizen opnieuw de kooi in. De muizen die eerder de negatieve ervaring opdeden en hun favoriete plek vermeden omdat daar de geheugencellen werden geactiveerd die die herinnering opriepen, brachten nu wel meer en meer tijd door op die plek. Het bewijs dat de onaangename herinnering was vervangen door de aangename. Ook in omgekeerde richting werkte dat.
In de laatste stap van het experiment herhaalden de onderzoekers alles, maar markeerden ze geheugencellen in een deel van de amygdala. Dit keer lukte de omkering van emoties niet. Maar dat verband kan dus weer worden afgezwakt door nieuwe connecties te maken tussen de hippocampus en cellen in de amygdala die positieve associaties vastleggen.
Ook bij mensen
De onderzoekers weten nu dat geheugencellen in de getande winding emotieneutraal zijn, terwijl de geheugencellen in de amygdala voorbestemd zijn om een positieve of een negatieve emotie aan een herinnering te koppelen. Door die twee types cellen goed te identificeren, hopen ze de basis te leggen voor een nieuw soort medicijnen om dezelfde effecten bij mensen te bereiken.