Welke rechten heb je als jonge patiënt? De dokter weet het niet
Hoe ga je als arts om met de medische gegevens van een minderjarige? Doorspelen aan de ouders of niet? Moeilijke vraag, zo blijkt. Van de Vlaamse kinderartsen is slechts 8 procent vertrouwd met de wet op patiëntenrechten bij minderjarigen.
Hoe is het gesteld met de patiëntenrechten van minderjarigen in ons land? Met die vraag ging Michel Deneyer, kliniekhoofd pediatrie in het UZ Brussel, aan de slag. Tijdens zijn onderzoek, dat hij deze week aan de VUB verdedigde, botste hij op heel wat knelpunten.
Want wat doe je als een pubermeisje vraagt om haar pilgebruik te verzwijgen voor haar ouders? En hoe reageer je als ouders uit geloofsovertuiging een dringende bloedtransfusie weigeren voor hun kind? Met zijn doctoraat reikt Deneyer zijn collega's een naslagwerk aan. "Tegelijk wil ik ook minderjarigen bewust maken van hun rechten en ouders aansporen om daar rekening mee te houden."
Want de kennis van die rechten laat te wensen over, ook bij de Vlaamse kinderartsen zelf. Een anonieme enquête wijst uit dat slechts 8 procent van de pediaters ermee vertrouwd is. Zo'n 42 procent vindt de wet moeilijk inzetbaar in de praktijk.
Onder de patiëntenrechten vallen onder meer de vrije keuze, privacy en het recht op toestemming of weigering van een ingreep. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Nederland zijn die rechten in ons land niet gebonden aan een leeftijd. Bij onze noorderburen is elke 16-jarige automatisch medisch meerderjarig, hier wordt gekeken naar maturiteit. "Maar hoe beoordeel je dat, maturiteit?", stelt Deneyer. "Dat is erg subjectief. In ernstige dossiers, denk aan abortus, zou een multidisciplinair team zich over die vraag moeten buigen. Nu moet één arts die knoop doorhakken."
Een ander knelpunt is de vertrouwelijkheid, vertelt Deneyer. Bijna 80 procent van de kinderartsen speelt alle informatie gewoon door aan de ouders, slechts 17 procent schermt gevoelige info af. "Bovendien stelt de kinderarts maar in 35 procent van de consultaties een privémoment voor", zegt Deneyer. "Dan kan het kind vrijuit praten over delicate zaken als drugsgebruik, binge drinking of spijbelen. Wel, zo'n privémoment zou de norm moeten worden. Ouders zullen misschien raar opkijken als ze gevraagd worden het dokterskabinet te verlaten, maar uiteindelijk stemmen ze daar wel mee in."
Nieuw systeem
Uit de cijfers blijkt nog dat slechts 1 procent van de minderjarigen alleen op consultatie gaat. Maar zelfs zij zien hun recht op privacy in het gedrang komen. Deneyer: "Sowieso krijgen de ouders achteraf een attest voor het ziekenfonds opgestuurd. Daar staat ook het type behandeling op vermeld. Zo komt het bijvoorbeeld toch aan het licht dat een tienermeisje een gynaecologische test heeft ondergaan." De pediater pleit daarom voor een nieuw terugbetalingssysteem. "Laat de ziekteverzekering en de mutualiteit dat onderling regelen, zonder de ouders erin te betrekken."
Informatie achterhouden voor de ouders gebeurt zelden, maar het komt wel voor, bevestigt Philippe Jeannin, verbonden aan het Jan Palfijnziekenhuis in Gent. "Neem nu een jongen van twaalf jaar, een leeftijd waarop er toch al wat gebeurt. Hij is er slecht aan toe, oogt zwaar ziek, maar blijkt drugs te hebben genomen. Vertellen wij dat dan aan de ouders? Niet altijd. Heeft hij die drugs onbewust binnengekregen, dan melden we dat zeker. Maar biecht hij op dat hij geëxperimenteerd heeft, dan houden we dat tussen ons. Want zelfs al is de patiënt pas twaalf jaar, hij heeft ook recht op privacy."