De gevolgen van een spelletje poker

Welk voorstel legde de Griekse regering in allerijl op tafel?

De Griekse regering deed gisterennamiddag op de valreep nog een nieuw voorstel. Luttele uren voor het verstrijken van het huidige steunprogramma heeft Tsipras de kredietverleners voorgesteld om een nieuw akkoord te sluiten met het Europees noodfonds ESM (Europees Stabiliteitsmechanisme). Het akkoord zou gedurende twee jaar de Griekse financieringsnoden moeten opvangen en een herschikking van schulden moeten bevatten. Kortom: de Grieken wilden zo'n 30 miljard euro aan uitstaande schuld verlengd zien. Die vraag werd door de eurogroep - de Europese ministers van Financiën - nog gewikt, gewogen, en te licht bevonden. En de klok tikt intussen verder.

Wanneer moet Griekenland zijn openstaande schuld aan het IMF terugbetalen?

Als u vandaag uw ochtendkoffie opslurpt, is de deadline gepasseerd. Tegen 6 uur onze tijd moest op de rekening van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in Washington het equivalent van 1,6 miljard euro zijn overgemaakt.

Hoe groot is de kans dat Athene op de valreep zijn schuld alsnog betaalt?

Onbestaande. De derde schijf noodhulp van het Europees fonds voorzag in een goede 7,6 miljard euro die de Grieken konden opnemen. Maar omdat er geen vergelijk werd gevonden over de geëiste hervormingen die daar tegenover staan, blijft dat budget bevroren.

Aankloppen bij een andere financieringsbron is eveneens onbestaande. Rusland, waar de Griekse premier Alexis Tsipras mee dweepte, hield de boot af. "Dit is een Grieks probleem", zei een woordvoerder van het Kremlin. Turkije wil helpen, maar de financiële draagkracht van het land is daarvoor te beperkt. En voor wie er nog mocht aan twijfelen; ook de Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis heeft al bevestigd dat Griekenland zijn schuldaflossing niet zou respecteren.

Wat zijn de gevolgen als het IMF zijn geld vandaag niet krijgt?

Het missen van een betaling aan het IMF kan ernstige gevolgen hebben. Vandaag komt de raad van bestuur samen. Directeur-generaal Christine Lagarde zal haar raad informeren daarover. Die kan beslissen om Griekenland meteen zijn stemrecht te ontnemen in de IMF-vergadering of zelfs het land met onmiddellijke ingang uit de raad zetten.

Het IMF zal Griekenland allicht 'in gebreke stellen'. Al krijgt Athene waarschijnlijk nog respijt tot 20 juli, wanneer de eerste leningen van de Europese Centrale Bank aflopen. Mocht het IMF meteen oordelen dat Griekenland in wanbetaling zit, zou het land meteen afgesneden worden van alle externe financiering. Ondertussen krijgt de Griekse economie wel een enorme dreun. En de kans dat er in de komende dagen, door het gebrek aan geld, aan bepaalde eisen niet meer kan worden voldaan, groeit.

Kan het IMF de uitstaande schulden niet verlengen in de tijd?

Eigenlijk niet. De organisatie had de Grieken al uitstel gegeven en toestemming verleend om alle betalingen voor juni te bundelen op het einde van de maand. Dat uitstel, voor het laatst gebruikt in 1980 voor Zambia, leverde Lagarde al de nodige kritiek op.

Vooral de landen uit de opkomende economieën, zoals Brazilië, reageren nu al geërgerd dat het IMF veel milder optreedt tegen Griekenland dan tegen niet-Europese landen. Griekenland is met 35 miljard euro in totaal ook de grootste schuldenaar van het IMF. Er is een IMF-clausule waarbij een land uitstel kan bekomen indien het daar grondige redenen kan voor aandragen. Maar dan moet het wel 70 procent van de IMF-leden achter zich kunnen scharen. De kans dat Lagarde het tot een dergelijke stemming laat komen is onbestaande, wil ze de integriteit van haar IMF behouden.

Zal de Europese Centrale Bank (ECB) tussenbeide komen?

Ook dat weten we vandaag. De ECB vergadert, en zal daarbij moeten beslissen of ze de noodleningen aan Griekenland verlengt. Via die zogeheten emergency liquidity assistance (ELA) houdt de ECB samen met de centrale banken van de Europese lidstaten de Griekse banken overeind.

Eerder deze week verlengde de ECB het programma nog. Maar intussen is Griekenland een 'wanbetaler' geworden, wegens het niet betalen aan het IMF. Dat is een nieuw element in het debat, en in principe kan de ECB daardoor zijn handen aftrekken van Griekenland. In dat geval droogt het Griekse financieel systeem in enkele dagen op.

Zal het zo'n vaart lopen?

Allicht niet. Al zal voorzitter Mario Draghi wellicht alles uit het vuur moeten halen om zijn raad van bestuur te overtuigen. Er wordt verwacht dat de ECB de huidige noodleningen verder laat lopen tot minstens na zondag. Dan is de uitslag bekend van het referendum en is er een nieuw gegeven.

Ofwel spreken de Grieken hun steun uit voor de huidige Griekse regering, waardoor het land zichzelf feitelijk buiten de eurozone zet. Ofwel geven de Grieken hun stem aan Europa, en is de basis gelegd voor een nieuw rondje onderhandelen met de Europese schuldeisers. Of dat met de huidige regeringsleiders zal zijn, is in dat geval hoogst onwaarschijnlijk.

Kan Griekenland gedwongen worden om uit de euro te stappen?

In de EU-verdragen is er niets voorzien voor een euro-exit. Griekenland speelt dat argument ook uit. De Griekse regering onderzoekt de mogelijkheid om stappen te ondernemen voor het Europees Hof van Justitie. Intussen liet de Duitse minister van Financiën Wolfgang Schäuble uitschijnen dat hij gelooft dat Griekenland voorlopig in de eurozone kan blijven, ook als er zondag een neen-stem uit de bus komt.