Het karakter van Ben Crabbé

"Er zijn twee zekerheden in dit leven", zegt Mark Coenen. "De eerste is dat iedereen doodgaat, de tweede dat Ben Crabbé - volledig onterecht - nooit aanvaard is geweest als grote tv-maker. Dat komt wellicht omdat er een breder, ouder publiek naar Eén kijkt, en hij ook nooit structureel een dragende talkshow heeft gehad in de primetime na het journaal." Coenen was tot vorig jaar nethoofd van Canvas, en kent Crabbé al sinds 1983, toen beiden bij Studio Brussel werkten.

Crabbé mag met deze tweede reeks van Karakters dan opnieuw doen wat hij al jaren doet, l'histoire se répète. In een interview met deze krant in 2007 zei hij al dat het verschil in appreciatie opvallend was tussen Blokken en wat hij toen voor Canvas maakte: "Ik heb nu drie afleveringen van Spraakmakers gedaan (waarin Crabbé met drie humoristen praat: Gaston Berghmans, Kamagurka en Javier Guzman, red.). Die haalden zo'n 60.000 kijkers, typische Canvascijfers. En toch heb ik nog nooit zoveel positieve reacties gekregen. Ik geef toe: als ik op een bepaalde manier oud wil worden op de televisie, dan liever met dingen als Spraakmakers."

Dat het grote publiek Crabbé echter blijft associëren met flauwe moppen en woordspelingen, en er ook in sommige media lacherig wordt gedaan over de eeuwige Blokken-presentator en zijn typische uiterlijk, laat zijn sporen na. Dat merk je als je met Crabbés entourage bij deMENSEN belt. Als journalist moet je er opboksen tegen een muur van argwaan en vooroordelen.

Ook Crabbé zelf geeft zelden interviews. En als hij het wel doet, benadrukt hij elke keer met hoeveel tegenzin het eigenlijk is. Crabbé geeft zich niet graag bloot, maar aan de andere kant is het ook best slim, zegt Mark Coenen. "Het maakt de mythe alleen maar groter. Een beetje personal branding kan nooit kwaad."

Misschien is het tactisch, misschien zegt het ook veel over wat Ben Crabbé niét is, als je zijn vrienden en omgeving mag geloven. Namelijk: een ego en een vedette. Doe maar gewoon, dat is al gek genoeg: die typisch Vlaamse houding is ook typisch voor Crabbé. "Mensen die elke zin met 'ik' beginnen, storen me geweldig", zei hij ooit.

Het lijkt tegenstrijdig met wat hij elke dag op televisie doet, maar Crabbé haat het om zichzelf centraal te stellen. Dat merkt ook muzikant Axl Peleman, die vijf jaar bij De Kreuners speelde en goede vrienden is met Ben Crabbé. "Vriendschap wordt dikwijls verward met eenzijdige hulp. Als het slecht gaat, hebben de mensen je nodig; als het goed gaat, hoor je ze niet. Zo is Ben niet. Integendeel, hij overdrijft er soms wat in. Om de zoveel tijd krijg ik van hem een sms om te vragen hoe het met me gaat, maar zelf wil hij niemand tot last zijn. En dat kan ver gaan. Hij zou verdorie nog liever verhongeren dan hulp te vragen."

Sober in Knokke

En toch heeft ook hij een ego dat hij onder controle moet houden, zegt Peleman. "Dat heeft iedereen die op een podium staat. Maar bij Ben geldt dat alleen voor zijn professionele activiteiten. Als het over hemzelf gaat, wil hij niet in de schijnwerpers staan. Voor zijn vijftigste verjaardag hadden al zijn vrienden bijvoorbeeld een verrassingsfeestje georganiseerd. We stonden in zijn huis, met een stuk of veertig man, van Siegfried Bracke tot Eddy Merckx. Hij komt binnen, wij roepen allemaal 'Happy Birthday', en weet je wat hij doet? Hij draait zich om, en loopt weer naar buiten!

"Enfin, toen hij op de parking stond, is hij toch teruggekomen, maar had hij het op voorhand geweten dat we dat feestje hadden georganiseerd, dan was hij gewoon niet naar huis gekomen."

Is Crabbé voor eeuwig met Tienen verbonden, dan woont hij tegenwoordig in Knokke. Niet meteen een plek die je associeert met 'gewone' en 'bescheiden' mensen, maar zijn zoon, die ondertussen acht jaar is, blijkt er minder last te hebben van zijn ademhaling, zei hij in een interview met Het Laatste Nieuws.

En zelfs daar, in die mondaine badstad, komt zijn ware aard toch naar boven, zegt Axl Peleman. "Hij woont daar in een van de schoonste buurten, maar in het meest bescheiden huis dat er staat. Het is erg smaakvol ingericht, en tegelijk zo sober dat het bijna spartaans is. Hij heeft bijvoorbeeld enkele prachtige gitaren, maar die staan niet te pronken in zijn living; die liggen proper opgeborgen in de kelder. Typisch Ben, om daar niet mee uit te pakken."

Geen allemansvriend

Voor de rest is er bitter weinig geweten over het privéleven van Crabbé. Hij rookt niet, hij is nooit dronken (de controlefreak in hem staat dat niet toe), en hij leidt een tamelijk gewoon leven. Bezoekt zijn moeder vaak, ziet zijn vrienden graag, en is een family man, zoals dat heet. Dat hij erin slaagt om dat familieleven uit de boekskes te houden, is een serieuze prestatie, maar toevallig is het niet.

Crabbé is namelijk een man die veel kan relativeren, in de eerste plaats zichzelf. "Ik weet dat ik niet een allemansvriend ben", schrijft Crabbé zelf in 10.000 vragen uit 20 jaar Blokken, het quizboek dat onlangs uitkwam. "Ik lok wel eens controverse uit, ik heb mijn criticasters, ik blijk sommige mensen te ergeren. Ik ga mij ook niet forceren om het beeld dat mensen van mij hebben proberen te veranderen. Het zij zo. (...) Voor de rest vind ik mezelf en Blokken niet zo belangrijk. Erger je je? Kijk dan gewoon niet. Of relativeer wat je ziet of hoort. Het is allemaal zo erg niet, het is maar een spelletje."

Maar Crabbé is ook een man die het belangrijk vindt om zijn familie te beschermen, hoor je in zijn omgeving. Wellicht deels omdat hij zelf zijn vader heeft verloren op jonge leeftijd. En met behulp van wat amateur-psychologie verklaart het misschien ook waarom hij zo moeilijk mensen vertrouwt. Over zijn vader praat hij trouwens nooit, hoor je bij zijn vrienden. Wel over zijn moeder. "Hij kust de grond waar die vrouw op loopt."

In elk geval is iedereen het erover eens dat Crabbé is opgetrokken uit stielmanschap. Kris Soret, bijvoorbeeld, eindredacteur van en jurystem in Blokken, maakt al 23 jaar tv met Crabbé, en noemt hem een onwaarschijnlijke vakman. "Zelf is hij ook een uitstekende quizzer. Hij heeft een ongelooflijke nieuwshonger, en leest alles wat er is: zowel de kranten als de tijdschriften en de boekskes."

Ook op de VRT-vloer is het respect voor Crabbé groot. Dat hij zo goed als onbesproken is in Het Huis, en er weinig controverse rond hem hangt, is sowieso al een huzarenstukje, hoor je in de wandelgangen. "Misschien is er op de sportdienst wel wat jaloezie voor wat hij nu in Karakters doet, maar je moet eerlijk zijn: Crabbé beheerst het metier om zichzelf zijn op tv. Er zijn maar weinig mensen die dat kunnen."

Kip met gouden eieren

Onlangs gooide ook De Morgen-mediawatcher Jules Hanot hem bloemetjes toe in deze krant: 'Hij durft door te vragen en weigert genoegen te nemen met nietszeggende halve zinnen en wollige rond-de-potdraaierij', zo schreef Hanot. Tegelijk zie je hoeveel en hoe graag mensen tegen Crabbé vertellen: Luc Nilis die bijna breekt voor de camera, Kim Clijsters die openhartig over haar overleden vader spreekt.

Los van het uitgebreide netwerk dat Crabbé en deMENSEN hebben, moet er dus iets zijn in de manier waarop hij met zijn gasten spreekt waardoor ze zo openhartig zijn, en waarom ze überhaupt hebben ingestemd om mee te werken aan Karakters. Oprechte interesse, bewondering, en allesbehalve de ster uithangen: dat is het handelsmerk van interviewer Crabbé volgens zijn omgeving.

"Zijn gasten weten dat", zegt Peter Stevens, hoofdredacteur van deMENSEN. "Het respect is wederzijds, ze vertrouwen hem. Daarnaast is hij gewoon ook een goed interviewer. Hij is op tv zoals hij in het echte leven is. Authentiek, eerlijk. Hij gaat nooit in gesprek met iemand met als doel aan te vallen of te chargeren. Ben omarmt zijn gasten. Zij kunnen er ook voor de volle honderd procent op vertrouwen dat het uiteindelijke resultaat even genuanceerd is als het gesprek met hem geweest is."

Of er dan op voorhand afspraken zijn gemaakt met de gasten over welke vragen al dan niet gesteld worden? "Uiteraard niet. Ik denk ook niet dat de kritische vragen uit de weg worden gegaan."

"Je kunt maar programma's maken zoals je zelf bent. Als je daar ver van afwijkt, wordt het artificieel en dat wreekt zich vroeg of laat", zei Crabbé in 2005, toen Betty Mellaerts hem mocht interviewen voor deze krant. En iedereen in zijn omgeving is het erover eens: Karakters is een programma dat hem op het lijf geschreven is.

Omdat het lange gesprekken zijn, en zijn gasten tijd krijgen om hun verhaal te doen. Omdat het de diepgang niet schuwt. En omdat het over sport gaat, zijn grote passie. Waarom hij dan nooit voluit voor dat soort van programma's gekozen heeft? Waarom zou hij de kip met de gouden eieren slachten, zegt Mark Coenen. "200 Blokken-opnames per jaar; de nuchtere mens die Ben Crabbé is, beseft dat je dat niet zomaar weggooit."

Godverdomme Peleman

Dat hij Blokken én Karakters graag doet, is trouwens een mooie metafoor voor de persoonlijkheid van Ben Crabbé. Enerzijds een man van het volk, die graag lacht en praatjes slaat. Anderzijds een man die naarstig naar diepgang zoekt, en met de Volkskrant onder de arm 's morgens zijn koffie gaat drinken in een of ander stamcafé.

Toch huivert hij van de "hypocrisie van de intelligentsia", zoals hij ooit zei. "Dat dedain van de zogenaamde hoge cultuur voor alles wat daaronder ligt; daar kan hij zich mateloos over opwinden", beaamt Mark Coenen. "Zelf maakt hij geen opdeling tussen al die vormen, denk ik. Gaston Berghmans is voor hem even waardevol als pakweg Luc Tuymans. Hij is geen hokjesdenker."

Waar hij géén duimbreed op toegeeft, is kennis. Onwetendheid is een gevaar, laat hij zich wel eens ontvallen. Zelf heeft hij daar niet bepaald last van. "Ben weet alles", bevestigt Coenen. Ook Peleman merkt op dat de kennis van zijn vriend waanzinnig groot is. "'Peleman'", zei hij laatst nog eens, "'noem alle plaatsen en jaartallen waar de Olympische Spelen de laatste vijftig jaar hebben plaatsgevonden, in omgekeerde volgorde.' Basiskennis vindt hij dat. Lichtelijk overdreven, natuurlijk, maar hij kon het wel, in 63 seconden."

Het zijn enkel zij die Ben niet persoonlijk kennen die negatieve commentaar op hem geven, besluit Axl Peleman. "Ben is een schitterende vent. Dat krijg je bij zijn criticasters niet verkocht, maar iedereen die hem kent, zal dat bevestigen. Hij is eerlijk, verstandig, gevoelig, en een heel goede vriend.

"Ik ga trouwens gigantisch onder mijn voeten krijgen van hem, omdat ik aan dit stuk heb meegewerkt. Ik weet nu al dat hij mij tien sms'en met hoofdletters en uitroeptekens en 'godverdomme Peleman' gaat sturen. Maar het kan me niet schelen. Hij is een van mijn goeie, goeie vrienden, en dan wil ik ook uitleggen waarom. Ken je dat, van die vrienden van wie je weet dat je met hen nog pinten gaat drinken op je zeventigste om een beetje te zitten zeuren over de kleinkinderen? Zo iemand is Ben."

Blokken is tijdens de Warmste Week hervormd tot Blokken for Life, waarin bekende quizmasters het tegen elkaar opnemen, om 19.40u op Eén. Karakters, elke maandag om 20.40u op Canvas.