'Miljoenen levens op het spel gezet'

Brussel

Eigen berichtgeving

In november vorig jaar werd tijdens WHO-onderhandelingen in Doha, Qatar, al een principeakkoord bereikt om armere landen toegang te geven tot goedkopere medicijnen. De gesprekken in Doha kwamen na klachten van derdewereldlandenlanden die de dure medicijnen om aids, tuberculose en malaria te behandelen, niet konden betalen. De hoge kosten van deze medicijnen zijn het resultaat van de in 1994 binnen de Wereldhandelsorganisatie (WHO) afgesloten Trips-overeenkomst, voor de regeling van de internationale eigendomsrechten in de wereldhandel. Door deze overeenkomst moeten alle landen, rijk of arm, twintig jaar lang patentrechten betalen voor alle nieuwe ontwikkelingen op het gebied van technologie, waaronder ook nieuwe medicijnen.

In Doha werd daarom bepaald dat derdewereldlanden, die te arm zijn en niet over de knowhow beschikken om zelf medicijnen te maken, de dure patentrechten, waardoor de medicijnen soms tot tweederde meer kosten, niet hoeven te betalen. Maar de ondertekening van een gedetailleerd akkoord bleef uit. Alle hoop was gevestigd op de onderhandelingen in het hoofdkwartier van de WHO in Genève. Maar terwijl afgelopen vrijdagnacht de overige 143 landen van de Wereldhandelsorganisatie (WHO) het akkoord steunden, bleef de VS zich tot het laatste moment verzetten. Middernacht was de deadline die de WHO zichzelf gesteld had, en op dat moment was er geen unaniem akkoord. Aangezien dergelijke beslissingen van de WHO met instemming van alle leden moeten worden genomen, was het terug naar af. "Dit is een hele bittere pil", zei de Canadese afgevaardigde aan de Britse zender BBC. "We zijn heel teleurgesteld. 143 landen waren al eerder akkoord gegaan, nu hadden we gehoopt op unanimiteit." De gesprekken in de WHO werden afgelopen vrijdag nog maar eens verschoven, dit keer naar februari 2003. Maar waarnemers voorspellen nu al dat er ook dan geen kans van slagen is.

De reden om tegen te stemmen was voor de VS dat door de kwijtschelding van de patentrechten ook ziektes als diabetes en astma, die niet infectieus zijn, behandeld zouden kunnen worden met goedkope medicijnen. Dat gaat te ver, vond de Amerikaanse delegatie. De Amerikanen wilden de ziektes in het akkoord begrenzen tot infectieziektes als aids, malaria en tuberculose. De andere medicijnen zouden dan voor de ontwikkelingslanden evenveel blijven kosten. Met die regeling gingen de betrokken landen, die vonden dat ze zelf wel konden beslissen welke ziektes in hun land een gevaar voor de volksgezondheid betekenen, niet akkoord.

Verschillende niet-gouvernementele organisaties (ngo's) beschuldigden afgelopen weekend de Verenigde Staten van een overbescherming van de Amerikaanse farmaceutische industrie. Artsen zonder Grenzen (AzG), de organisatie die een grootscheepse campagne leidde om medicijnen voor arme landen toegankelijk te maken, reageert teleurgesteld. "We hebben het hier over de mislukking van een systeem waarmee miljoenen levens kunnen worden gered", zegt Ellen 't Hoen van AzG. Volgens de ngo moet er dan maar gezocht worden naar oplossingen buiten de WHO. Zo zouden landen bijvoorbeeld individueel toestemming kunnen geven aan hun farmaceutische bedrijven om patentloos te exporteren naar andere landen waar goedkope medicijnen nodig zijn.

De organisatie Oxfam veroordeelde niet alleen de VS, maar ook de EU die volgens de organisatie de onderhandelingen evenzeer had vertraagd. "Dat zowel vertegenwoordigers van de VS als de EU argumenteerden dat ontwikkelingslanden geen goedkope medicijnen voor astma en diabetes mogen hebben, bewijst nog maar eens dat winst belangrijker is dan een mensenleven", verklaart Celine Charveriat van Oxfam in een perscommuniqué. (AE)

Geneesmiddelen voor ziektes als aids mochten goedkoper, die voor astma en diabetes niet