Dromer of bestuurder, Franse PS verliest

De linkse Fransman staat zondag voor een heldere keuze in de tweede ronde van de socialistische voorverkiezingen. Hamon tegen Valls, de Franse Corbyn tegen de Franse Blair. "Links dat droomt tegenover links dat bestuurt: een klassieke keuze voor de linkse kiezer", schreef Libération.

Wat de uitslag ook zal zijn, in beide gevallen is de Parti Socialiste de verliezer. Als favoriet Hamon wint, zullen veel centrumlinkse kiezers en politici overlopen naar de links-liberale ex-minister Emmanuel Macron. En als Valls wint, dreigt een uittocht naar de radicale Parti de Gauche van Jean-Luc Mélenchon. Daarmee lijkt de PS zijn positie te verliezen: die van natuurlijk zwaartepunt voor links Frankrijk.

Volgens de politicoloog Gérard Grunberg hebben de socialisten hun ideeën nooit echt aangepast aan een veranderde praktijk. "De partij blijft antiliberaal en antikapitalistisch in een liberale wereld", zegt Grunberg. "Elk compromis tussen staat en werkgevers wordt als compromitterend gezien." Zolang de partij in de oppositie zit, is dat geen probleem. Veel socialisten voelen zich het lekkerst als ze onbekommerd met hun vuisten mogen zwaaien, uithalend tegen het verderfelijke neoliberalisme. Toen Nicolas Sarkozy aan het bewind was, ging het prima met de Parti Socialiste. Maar toen de socialisten zelf aan het bewind kwamen, maakten ze onvermijdelijk kennis met alle beperkingen van de echte wereld. "Voor links is besturen een beetje verraden", schreef Manuel Valls in zijn boek Pouvoir uit 2010.

Onder François Hollande kwamen bestuurders en dromers hardhandig met elkaar in botsing. Als partijleider wist hij verschillende vleugels handig bij elkaar te houden, als president faalde hij daarin volledig. De kiezers, lekker gemaakt in een relatief linkse verkiezingscampagne van 2012, keerden zich af van zijn 'rechtse' beleid. Toen hij zich in december noodgedwongen terugtrok uit de race naar het Elysée, viel het centrum van de partij weg. Voor het eerst wordt nu een uitgesproken exponent van de linker- of rechtervleugel tot presidentskandidaat en partijleider gekozen. Daarmee zal de lange strijd tussen bestuurders en dromers worden opgelost.

Grote vernieuwer

De confrontatie was onvermijdelijk, maar de Parti Socialiste komt er verzwakt uit. Zowel Hamon als Valls lijkt electoraal een doodlopende straat in te slaan. Manuel Valls droomt er al jaren van de grote vernieuwer van het Franse socialisme te worden, maar heeft veel gezag verloren door zijn premierschap onder Hollande. Tandenknarsend moet hij toezien hoe een groot deel van zijn agenda is gekaapt door Emmanuel Macron, die geen Parti Socialiste met zich meezeult. Valls is oude politiek en de linkse kiezers willen waarschijnlijk iets nieuws.

Benoît Hamon noemde zijn overwinning in de eerste ronde dan ook "een boodschap van hoop en vernieuwing". Hij plaatste zichzelf in de lijn van Bernie Sanders, Jeremy Corbyn en Podemos. Hamon propageert een "vernieuwd, deels utopisch socialisme", schreef Libération.

Zijn paradepaardje is het algemeen basisinkomen dat hij in de loop van de campagne afzwakte. Een uitkering van 750 euro per maand voor elke Fransman zal pas op termijn haalbaar zijn, erkende hij. Andere speerpunten: het milieu, de sluiting van kerncentrales, legaliseren van cannabis en euthanasie, een corps van inspecteurs die optreden tegen racisme en discriminatie, analoog aan de arbeidsinspectie.

Gedecimeerd oppositiepartijtje

Net als Sanders, Corbyn en Podemos weet hij enthousiasme te wekken, vooral bij een jong, stedelijk en hoogopgeleid publiek. La France profonde zal er weinig in zien. Hamon zal de PS herbronnen, maar dan als gedecimeerd oppositiepartijtje.

Zoals een socialistische politicus in Le Monde zei: "We moeten kiezen tussen een utopisch links dat misschien gelijk heeft, maar dan vijftig jaar te vroeg, en een republikeins links dat realistisch is, maar niet laat dromen."