Filosofie en logica voor een breed publiek

“Logicomix is een nieuw soort beeldverhaal”, luidt de tekst in de catalogus van uitgeverij De vliegende Hollander, een kersverse speler op het gebied van Nederlandstalige graphic novels, waarvan de eerste stripuitgave, Watchmen, nog maar enkele maanden oud is. Uitgever Rienk Tychon wist meteen dat Logicomix een unieke uitgave was toen hij het vorig jaar op de Frankfurter Büchmesse in handen kreeg geduwd. “Het zat bij een literaire agent die verder totaal niets had met strips en graphic novels. Het was echt geen vanzelfsprekende plek, maar goed, misschien dat het daardoor net zo opvallend overkwam. Ik wist meteen dat zo’n strip, waarin wetenschap centraal gesteld wordt, nog nooit gemaakt was. Goed, er was het boek rond Charles Darwin, maar... Kijk, ik wil mijn collega’s niet met de vinger wijzen, maar dat was toch een schoolvoorbeeld van hoe je wetenschap niet moet populariseren. Ik heb me er echt doorheen moeten worstelen.“Logicomix slaagt er wel in om een behoorlijk ingewikkelde materie toegankelijk te maken voor een groot publiek. Het is getekend in een klare lijn, is bijna speels van opzet en bevat veel humor en emotie. Ik heb zelf niets met wetenschap, maar ik was helemaal mee.”'s Mans mening wordt gedeeld door niet alleen buitenlandse critici, maar vooral ook door vooraanstaande professoren. De Amerikaanse historicus Howard Zinn spreekt over “een zeldzame intellectuele en artistieke prestatie waardoor lezers kennisgebieden verkennen waarvan ze dachten dat die voor hen gesloten waren”. Professor Barry Mazur van Harvard University heeft het over “een magnifiek boek over ideeën, passies, waanzin en de felle worsteling tussen nauw omschreven principes en het algemeen belang”, terwijl Michael Harris, professor wiskunde aan Université Paris 7, het houdt op “een meesterwerk waarvoor nog geen naam bestaat”. Logisch dus dat deze keer geen quotes van bekende auteurs de achterflap mogen opvrolijken, maar uitspraken van wetenschappers. Ook dat moet een unicum zijn.Nochtans waren de Griekse scenaristen Apostolos Doxiadis en Christos H. Papadimitriou - de eerste is naast wiskundige ook een acteur, vertaler, (bestseller-)schrijver en filmregisseur, terwijl de tweede professor computer science is aan het Californische Berkeley en ooit nog Bill Gates onder zijn studenten had - zich van geen kwaad bewust toen ze hun verhaal aan het witte vel toevertrouwden. Hun idee was enkel om de ambitie van de Britse filosoof Bertrand Russell (1872-1970) in beeld te brengen en hoe hij in zijn zoektocht naar het bepalen van onwrikbare logische grondslagen voor de wiskunde, zichzelf bijna tot waanzin dreef. Het hoofdstuk dramaturgie had Russell zich tijdens zijn leven al toegeëigend, want behalve als filosoof, wiskundige, logicus en rationalist, stond hij ook bekend als een pacifist, activist en chronische womaniser, verbleef hij zelfs even in de gevangenis, verloor hij zijn ouders op zeer jonge leeftijd om op te groeien bij zijn erg religieuze oma. In 1950 kreeg bij de Nobelprijs voor literatuur.Het verhaal begint vijftig jaar geleden, op 4 september 1939 om precies te zijn, wanneer Groot-Brittannië net de oorlog heeft verklaard aan Duitsland. Russell hield toen voor een Amerikaans publiek een opgemerkte lezing met als titel ‘The role of logic in human affairs’. Het publiek was uitermate sceptisch. Zo’n 350 pagina’s lang duiken de auteurs in zijn kindertijd, tonen ze zijn eerste stappen in de wetenschap, de conflicten die hij moet aangaan om zijn theorieën en ideeën te kunnen verspreiden, en gebeurtenissen in zijn privéleven die meer te maken zullen hebben met zijn zoektocht dan hij aanvankelijk dacht.Om het ogenschijnlijk zware onderwerp wat te verzachten trokken beide schrijvers twee tekenaars aan, Alecos Papadatos en Annie Di Donna, die een expressieve klarelijnstijl hanteerden. Ook die aanpak verlaagt de drempel van een boek dat in feite over pure wetenschap gaat. Vijf jaar hadden de tekenaars er voor nodig.

Succes

Volgens Rienk Tychon zijn van Logicomix achtduizend exemplaren gedrukt en is men nu al aan een tweede druk toe. “Dat zit zo: we zijn een samenwerking met de Volkskrant aangegaan. Voor het eerst hebben zij via hun webshop een strip verkocht. Met succes, mag ik wel zeggen, want sinds begin augustus hebben we er zo vijfduizend van verkocht. We hebben dan maar besloten om de handelseditie, die overigens een andere cover heeft, te laten bijdrukken, want het succes van dit boek overstijgt nu al alle verwachtingen."