Juncker moet Juncker onderzoeken
Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker staat onder druk door zijn belangenconflict in de Lux Leaks-affaire. Zijn commissaris van Mededinging voert al een onderzoek naar belastingontwijking in Luxemburg, in de periode dat hij premier was. De marktverstorende praktijk is vermoedelijk in strijd met EU-regels die verdoken staatssteun verbieden.
Moet Jean-Claude Juncker opstappen als Commissievoorzitter na de op zijn minst gênante onthullingen over Lux Leaks? De pertinente vraag wordt in media in de hele Europese Unie gesteld, nu duidelijk is hoezeer de Luxemburgse regeringen onder Junckers hoede vermogende bedrijven en families hielpen om belastingen in andere EU-lidstaten te ontlopen. Politiek is de vraag voorlopig nog niet aan de orde. Verontwaardiging rolde over alle parlementsbanken in de EU, maar een motie van wantrouwen tegen Juncker formuleerde nog geen enkele lidstaat.
Ook België niet. Charles Michel beperkte zich in de Kamer tot zijn deel van de verontwaardiging. "Mijn regering is vastberaden om de fiscale regels te laten respecteren. In België en Europa. De constructies die nu aan het licht gebracht zijn, zijn onethisch en onaanvaardbaar. De politieke wil bestaat om deze wantoestanden te verhinderen." Michel noemde de doorkijktaks die zijn regering invoert een deel van de oplossing.
De oppositie betwist dat en noemt die 'Kaaimantaks' een schijnoplossing. Volgens de socialisten en de groenen heeft hij niets met belastingontwijking door multinationals te maken. En ook niet met geheime rulings. De Kaaimantaks gaat om offshoreconstructies die opgezet worden door particulieren en daarmee kan dus nooit één euro vennootschapsbelasting binnengehaald worden, klinkt het.
Elders in Europa blijven de snaveltjes ook dicht. In de marge van een Europees debat waarop Juncker te elfder ure verstek gaf, gisteravond in de Brusselse Bozar, zei Margrethe Vestager, de commissaris voor Mededinging die de Luxemburg-route nu mag gaan onderzoeken dat een ontslag van haar voorzitter niet aan de orde is: "We moeten onderzoeken of bepaalde bedrijven hier concurrentieel voordeel hebben gekregen. We onderzoeken Luxemburg, Ierland, Nederland. We gaan dit op open manier onderzoeken. Zo kan iedereen zien dat we er ernstig aan werken. Kijken of er oneerlijke zaken zijn gebeurd. We mogen dit niet laten hinderen door een persoonlijk issue."
Verantwoordelijke
De onthullingen van het International Consortium of Investigative Journalists (CIJ) en media uit 32 landen over belastingontwijking van 343 bedrijven vanuit Luxemburg, brengen Juncker hoe dan ook in lastige papieren. Juncker was premier van Luxemburg tussen 1995 en 2013, de periode waarin zijn belastingadministratie het op akkoordjes gooide met multinationals zoals Ikea, Deutsche Bank en Apple om zo weinig mogelijk belastingen te betalen. Als gewezen Luxemburgse premier is hij zo politiek verantwoordelijk voor de belastingontwijking. Als kersvers Commissievoorzitter is hij in dit dossier de politieke eindverantwoordelijke voor alle onderzoeken van zijn college en administratie naar inbreuken door lidstaten.
De vorige Europese Commissie probeerde begin vorige maand al Luxemburg te dwingen meer openheid te geven over dergelijke afspraken in het kader van een onderzoek dat toen was geopend naar Amazon. Eerder liep al een gelijkaardig onderzoek naar Fiat Finance & Trade, de financiële afdeling van de autofabrikant.
De Commissie vermoedt dat de belastingontwijking in overtreding is met de Europese mededingingsregels. Een gunstig fiscaal regime kan gezien worden als verdoken staatssteun, en dus concurrentievervalsing. "Nationale overheden mogen niet toelaten dat specifieke bedrijven hun belastbare winsten drukken door gunstige berekeningsmethodes te hanteren", zei toenmalig commissaris voor Concurrentiebeleid Joaquín Almunia begin vorige maand in een scherp commentaar voor Luxemburg. "Het is maar eerlijk dat vestigingen van multinationals hun aandeel van belastingen betalen en geen voorkeursbehandeling krijgen die een vorm van verdoken subsidies kunnen zijn."
Juncker zelf bezweert zijn oude en nieuwe functie 'sereen' uit elkaar te kunnen houden. Zijn woordvoerster wees er gisteren ook in een reactie tegenover deze krant op dat Juncker op 15 juli
in het Europees Parlement beloofde "om de inspanningen tegen belastingontwijking en -fraude op te
voeren", alsook werk te maken van één Europese belastingvoet voor vennootschappen. "Commissievoorzitter Juncker dient nu het EU-belang, niet het nationale."
Voor veel EU-parlementsleden volstaat de uitleg niet. Behalve Junckers eigen EVP - "dit is geen persoonlijk issue voor Juncker" - eisten alle grote fracties gisteren dat de Commissievoorzitter uitleg komt verschaffen in het parlement, ook vanuit de socialistische S&D en liberale ALDE - de coalitiepartners die samen met de EVP de Commissie politiek dragen.
Sp.a'ster Kathleen Van Brempt: "Nu is het zaak om een onderzoek onafhankelijk en zeer grondig te laten plaatsvinden. Ik heb het volste vertrouwen dat Vestager daarin zal slagen. Als blijkt dat Juncker als premier EU-wetten heeft overtreden, dan heeft hij een levensgroot probleem."
Van Brempt vindt dat de EU dit dossier als hefboom moet gebruiken om snel werk te maken van één Europese belastingvoet voor vennootschappen, om belastingontwijking tegen te gaan. "Het zal Junckers geloofwaardigheid ten goede komen als hij dat steunt. Er moet een einde komen aan de situatie waarbij de ene staat de andere de loef afsteekt. Naast Luxemburg zetten ook Ierland en Nederland ontwijkingsmechanismen op."
Open Vld'er Guy Verhofstadt, fractieleider van ALDE: "De Commissie moet onmiddellijk komen uitleggen of deze praktijken in overeenstemming zijn met de EU-wetgeving. Het moet duidelijk worden of de Luxemburgse constructies legaal zijn of niet. Wij vinden het alvast onaanvaardbaar dat burgers en KMO's hoge belastingen moeten betalen in deze crisis, terwijl velen in de bedrijfswereld er schijnbaar alles aan doen om hun lasten te minimaliseren."