Luchtruim blijft nog even leeg

Oplopende kosten en vluchtachterstand stilaan immens probleem voor luchthavens en maatschappijen

Inmiddels lopen de kosten voor vliegtuigmaatschappijen in de miljoenen euro’s. Er komt geen geld binnen en ze betalen zich blauw aan de opvang van reizigers.

De aswolk die donderdag grote delen van Noord- en West Europa tot drastische maatregelen dwong, heeft ook het luchtverkeer in Oost-Europa op de knieën gekregen. In grote delen van de regio, zoals Oostenrijk, Hongarije Tsjechië en Slowakije, sloot het luchtruim voor alle vliegverkeer. Ook in stukken van Duitsland en Polen bleven de luchthavens gesloten. Rusland verkeerde gisteren nog in twijfel. Daardoor werd zowat de helft van het Europese luchtverkeer, goed voor 16.000 vluchten, geannuleerd.

In België bleek reizen per vliegtuig eveneens onmogelijk. Staatssecretaris voor Mobiliteit Etienne Schouppe besloot het Belgisch luchtruim tot zeker tien uur deze ochtends vliegtuigvrij te houden. Maar alle voorspellingen lijken erop te wijzen dat het Europese vliegverbod nog wel even gehandhaafd wordt. Eurocontrol, verantwoordelijk voor het Europese luchtruim, stelde dat de aswolk wellicht nog wel 24 uur lang het luchtverkeer zou verstoren. Maar uiteindelijk waag niemand zich aan voorspellingen. “Veiligheid is prioritair”, benadrukte Schouppe. Enige lichtpuntjes: in Ierland, Schotland, Noorwegen en Zweden werd het luchtruim al gedeeltelijk vrijgegeven.

Vraag is ook hoe de luchthavens de gigantische achterstand moeten wegwerken zodra het luchtruim weer toegankelijk is. Knopen daarover zijn nog niet doorgehakt, “maar het is duidelijk dat we enige souplesse aan de dag moeten leggen”, aldus het kabinet-Schouppe. Het valt daarom niet uit te sluiten dat ook tijdelijk ’s nachts gevlogen wordt, in weerwil van de regels omtrent nachtvluchten.

Waarover wel zekerheid bestaat, is het feit dat de uitbarsting van de Eyjafjallajökullvulkaan de sector met een immense financiële kater opzadelt, die in de honderden miljoenen euro’s loopt. Volgens Voka verliest Brussels Airport 93 miljoen euro per dag inactiviteit. Ook de luchtvaartmaatschappijen zitten met de handen in het haar en dat net in een van de drukste periodes van het jaar.

Eurocommissaris voor Transport Siim Kallas benadrukte nog eens dat de door Europa vastgelegde passagiersrechten overeind blijven, ondanks de uitzonderlijke aard van de gebeurtenissen.

“De opvang van klanten - maaltijden, hotel - is voor rekening van de luchtvaartmaatschappijen en de verzekering komt daarin niet tussen”, zegt de gespecialiseerde Nederlandse advocaat Frans Vreede. “De maatschappijen dragen ook de kosten voor het aanpassen van de vluchtschema’s zodra vliegen weer mogelijk is.”

Binnen de luchtvaartsector weerklinkt de vraag of de Europese regels hun doel niet voorbij schieten. “Wij verkopen tickets tegen 90 euro, maar betalen nu hotelkamers die dubbel zo duur zijn. Is dat wel normaal?”, klinkt het.

Zo ook bij transporteconoom Thierry Vanelslander (Universiteit Antwerpen). “Goed dat de reiziger beschermd wordt tegen interne problemen van luchtvaartmaatschappijen. Maar kan het de bedoeling zijn om in geval van overmacht alle kosten in de nek van de luchtvaartbedrijven te schuiven?”

Schadevergoedingen of compensaties aan passagiers moeten ze wellicht niet uitbetalen. Ook duizenden bedrijven wereldwijd, met personeel in het buitenland of afgelaste conferenties, krijgen weldra de rekening gepresenteerd, zeker nu epicentra van de zakenwereld als Londen en Parijs via de lucht ontoegankelijk zijn. Idem dito voor het vrachtverkeer, minder significant qua volumes, maar toch voor hoogwaardige goederen die snel op hun bestemming moeten raken.