'Begin van nieuw fiscaal tijdperk'

Wat heeft de Commissie precies beslist?

Letterlijk zegt de Europese Commissie dat ze de inspanningen voor de bestrijding van belastingontwijking en agressieve fiscale planning dringend moet opvoeren. Concreet zullen de lidstaten automatisch aan de Commissie de fiscale akkoorden van hun belastingadministraties met multinationals moeten bekendmaken. Op die manier kan de Commissie controleren of de lidstaten en bedrijven elkaar geen oneerlijke concurrentie aandoen. Tegen juni 2015 zal de Raad verslag uitbrengen hoe op dit vlak vooruitgang kan worden geboekt. Bestrijding van belastingontwijking staat bovenaan op de agenda.

Is dit een belangrijke stap naar een rechtvaardiger fiscaal systeem?

Met deze beslissing zeggen de EU-landen af te willen van schadelijke belastingconcurrentie. Peter Poppe, advocaat van het kantoor Rivus gespecialiseerd in vermogensplanning, zegt dat we dit absoluut niet mogen onderschatten. "Dit is een kentering, en een belangrijke eerste stap naar een nieuw fiscaal tijdperk."

Tot nog toe waren die fiscale afspraken, ook wel rulings genoemd, weinig transparant. Terwijl de meeste van die rulings eigenlijk gewoon juridische afspraken zijn die bedrijven rechtszekerheid bieden. Maar aan de geheime afspraken hangt vaak een geurtje, omdat de 22 lidstaten die ermee werken ze zouden gebruiken om elkaar af te troeven bij het aantrekken van buitenlandse bedrijven. "Landen als Luxemburg of Ierland zitten in een eerder occult en weinig openbaar scenario. Zeker voor die lidstaten is dit vrij revolutionair", analyseert Poppe. De Luxemburgse premier Xavier Bettel reageerde daarom terecht dat "iedereen nu in dezelfde boot zit".

Wat betekent dit voor de betrokken bedrijven?

Multinationals die de Europese lidstaten tegen elkaar uitspelen en zo aan fiscale shopping doen, zullen er voortaan een taaie klant aan hebben. Door de openbaarheid van het aangereikte fiscale kader zullen de lidstaten inzage krijgen in de regels die gehanteerd worden.

Vaak worden fiscale afspraken gemaakt met bedrijven die in regel een vorm van verdoken staatssteun zijn, wat verboden is. "De regels die de belastingadministraties hanteren zullen een toetssteen zijn. En het laat zich raden dat daaruit een Europees rechtskader zal volgen dat zal leiden tot meer fiscale harmonisatie binnen Europa", aldus advocaat Poppe.

Door de openbaarheid zal ook blijken dat er vandaag vaak een mismatch is tussen de belastingdiensten in de lidstaten. Daardoor ontsnappen multinationals soms aan een belastingplicht omdat er een grijze zone is. Dat zal nu aan het licht komen, waardoor er een beter en rechtvaardiger fiscaal kader zal gelden.

Zullen die multinationals dan niet gewoon Europa de rug toekeren?

"Europa is een grote markt, dat kun je als internationaal bedrijf niet negeren. Dus op dat vlak maak ik me totaal geen zorgen." Poppe ziet zelfs eerder een voordeel. Door de harmonisatie van het fiscaal kader tussen de lidstaten en de meer uniforme richtlijnen krijgen de multinationals meer zekerheid. EU-commissaris Pierre Moscovici, die onder meer belastingzaken behartigt, wil dan ook vaart zetten achter een al bestaand voorstel om de grondslag voor de vennootschapsbelasting te harmoniseren.

Overigens, ook de belastingdruk in de Verenigde Staten is fors, en de controle streng. Dus op dat vlak is er voor die bedrijven niks uitzonderlijks aan deze maatregel wat ons minder aantrekkelijk zou maken.

Zijn er wel voldoende mensen om alles te controleren?

Dat is inderdaad een probleem. Het is aan de Europese commissaris voor Mededinging, de Deense Margrethe Vestager, en haar diensten om de fiscale rulings te onderzoeken. Zij moeten de belastingdeals met bedrijven tussen 2010-2013 doorlichten. Zowel het grote aantal rulings als de technische moeilijkheidsgraad ervan zijn niet te onderschatten. Poppe windt er geen doekjes om: het is onmogelijk om ze allen tegen het licht te houden. Maar dat betekent niet dat dit alles dan lippendienst zou blijven. "Men zal er een aantal grote dossiers uitpikken als voorbeeld. Zie het als een soort name-and-shame-operatie, die zowel de lidstaten als de multinationals op hun verantwoordelijkheden zal wijzen."

Wat met Monaco of de Kaaimaneilanden?

"Die Kaaimaneilanden, of andere offshoreconstructies zijn echt wel over and out", meent Poppe. "Banken trekken zich massaal terug, die routes zijn op sterven na dood. Zowel voor privépersonen als bedrijven is dat geen uitvlucht meer." Eerdere initiatieven liepen steevast vertraging op omdat alle landen een veto hebben over belastingkwesties. En ook nu zal het nog wel een aantal jaren duren vooraleer we echt op een gelijk fiscaal speelveld bezig zijn. "Maar de stap die nu is gezet is een gigantische. Enkele jaren gelden was dit nog ondenkbaar. Nu is er geen weg meer terug."