Direct naar artikelinhoud

Leve het washandje!

n 2007 publiceerde de Canadese Katherine Ashenburg haar boek The Dirt on Clean - an Unsanitized History. Daarin poneerde ze dat de huidige maatstaven van hygiëne misschien even ongezond zijn als de ongewassen gewoontes van onze voorouders. We leven in een tijd waarin we minstens één keer per dag douchen (Amerikanen toch), het haar elke dag wassen met shampoo, deo gebruiken, onze handen om de haverklap wassen en ontsmetten, deurklinken niet meer durven aan te raken en vochtige doekjes gebruiken voor elke lichaamszone. Ons geurloze bestaan maakt ons vatbaar voor allerlei bacteriën die onze immuniteit kunnen aanvallen, zo beweert ook een aantal mondige doucheweigeraars. Bovendien bevatten antitranspireermiddelen vaak aluminium, een kankerverwekkend metaal. De moderne ‘overhygiëne’ is een gevolg van sociale druk, maar ook een vorm van zelfcontrole en een ongezonde manier van ontspanning. Daar komen ziektes van. En niet alleen uitdroging van de huid, netelroos of eczema.

Vaker ziek

We worden ook veel vatbaarder voor microben en bacteriën die ons lichaam anders op een natuurlijke manier zelf zou afweren, zo beweert Dr. Richard Gallo, hoofd dermatologie aan de universiteit van Californië in San Diego. Niet alleen de natuurlijke lipiden en oliën van de huid verdwijnen, maar ook goede bacteriën die zorgen voor een gezond evenwicht in de huid. Epidemiogolen waarschuwen dan weer dat mensen die veel op openbare plaatsen komen, hun handen frequent moeten blijven wassen om verspreiding van griep en verkoudheden tegen te gaan. Jazeker, zeggen de doucheweigeraars, maar de rest van het lichaam kan gerust geurloos en gezond zijn met maximaal drie badbeurten per week.

We leveren tegenwoordig geen noeste arbeid meer zoals onze voorouders dat deden tussen de koeien en de aardappelen. Zelfs handenarbeid is minder vuil geworden door het gebruik van machines. We hoeven dus echt niet elke dag onder de douche te gaan staan. Een ouderwetse wasbeurt met washandje en neutrale zeep op het gezicht, onder de armen en tussen de benen is méér dan voldoende. Bovendien vallen okselgeurtjes makkelijk te bestrijden met een schijfje citroen. En ten slotte: wat is er mis met een lichaamseigen geur? Neem nu de vaginale zone bij vrouwen. Allerlei middeltjes worden tegenwoordig aangeprezen om ook maar het minste geurtje te bekampen: doekjes, vaginale douches, zeep. Daardoor verdwijnt het natuurlijke afweersysteem van de slijmvliezen, zodat schimmels zich sneller kunnen nestelen en de vagina een véél penetrantere geur krijgt. Te veel wassen doet stinken en reinigen met lauw water is genoeg, aldus het Nieuwe Hygiëne-cordon.

Amerika versus België

Noord-Amerika is uiteraard een continent dat in zijn geschiedenis het douchen met nationale hygiënecampagnes met verve heeft gepromoot. “Raise your hand if you’re sure!” was een slogan om het gebruik van deodorant te stimuleren. De dagelijkse douche was een stille integratievoorwaarde voor alle burgers. Bovendien kostte douchen met warm schoon water er gewoon minder dan in Europa. Hier in Vlaanderen kreeg het dagelijkse baden of douchen pas ingang in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Voordien volstond één badbeurt per week en een dagelijkse beurt met een washandje ‘voor bovenaan’ en een washandje ‘voor onderaan’.

Uit een marktonderzoek door kranenfabrikant Grohe blijkt dat slechts 51 procent van de Belgen dagelijks een douche neemt, bovendien meer Walen dan Vlamingen. Hoe hoger de opleiding, hoe meer er gedoucht wordt. De grootste zeepgebruikers zijn de Walen. Conclusie: de Vlaming neemt minder vaak een douche, maar loopt blijkbaar daardoor minder kans op nare nevenwerkingen voor de gezondheid. Nochtans hebben steeds meer mensen ook in Vlaanderen last van allergische aandoeningen. Volgens de zogenaamde ‘theorie van de hygiënehypothese’ is dat een gevolg van de verbeterde hygiëne én de hoge vaccinatiegraad in westerse landen. Te veel schoonmaken en het te frequent in bad stoppen van het kroost zorgt voor een gebrek aan bacteriën, waardoor het lichaam geen afweerstoffen meer aanmaakt. Baby’s worden naar moderne gewoonte elke dag met zeep in bad gedaan en meerdere malen zorgvuldig schoongewreven met snoetdoekjes en luierdoekjes. Vergelijkend onderzoek wees al aan dat kinderen uit minder hygiënische omgevingen (boerderijen of lagere sociale klassen) haast nooit allergieën ontwikkelen.

Leen Du Bois van Kind en Gezin: “Het is een misvatting bij jonge ouders dat baby’s zoveel zeep en lotions nodig hebben. Je kind dagelijks volledig met water en zeep wassen is niet nodig. Zeep droogt de huid uit en kan irritatie veroorzaken. Het is beter alleen zeep te gebruiken voor de lichaamsdelen die meer verzorging vragen.”

Het is trouwens nog maar de vraag of de kwaliteit van ons leidingwater ook een rol kan spelen in het afweersysteem van de huid. Meer mensen blijken allergisch voor water zelf, voor een van de scheikundige bestanddelen van gerecycleerd leidingwater, of, zo oppert men, voor het residu van geneesmiddelen in datzelfde water. Broodje aap of grond van waarheid? Onderzoek moet het uitmaken. Inmiddels blijft de eenvoudige conclusie: minder baden is beter, minder zeep is beter. Geniet van water, maar met mate.