De onstuitbare opmars van het stalen ros

Waar men gaat langs Vlaamse wegen, komt men wielertoeristen tegen. Anno 2010 zijn ze met meer dan ooit tevoren. De lokroep van het stalen ros lijkt onweerstaanbaar. Het gevoel om even, heel even maar, in het diepst van zijn gedachten Tom Boonen te zijn, de Muur van Geraardsbergen te overwinnen of meer dood dan levend boven te komen op de Mont Ventoux, blijft veel Vlamingen bezighouden.

De (koers)fiets is de laatste jaren aan een onvervalste opmars bezig. Dat merken ze ook bij de Vlaamse Wielrijdersbond (VWB). VWB werpt zich op als steunpunt voor de recreatieve fietser in de brede zin van het woord. Momenteel telt de vereniging meer dan 55.000 leden. “De laatste jaren zien we een spectaculaire stijging in ons ledenaantal,” beaamt Werner van Ingelgem, manager van VWB. “Dat gaat om mensen die willen gaan ‘koersen’, maar evengoed mountainbikers en recreatieve fietsers.”

Wat opvalt: steeds meer veertigers kruipen op de fiets. “Daar zijn twee redenen voor”, zegt Van Ingelgem. “We zien aan de ene kant een instroom van sportliefhebbers die tot voor kort ‘belastende’ sporten zoals voetbal, joggen of volleybal beoefenden. Rond hun veertigste hebben ze vaak last van gewrichtsblessures. Fietsen is dan een valabel alternatief, omdat het de gewrichten niet belast en toch de conditie op peil houdt. Aan de andere kant zien we dat mensen die tot dan toe nooit aan sport hebben gedaan, rond hun veertigste bezorgd worden om hun gezondheid: ze willen er toch gezond en jong blijven uitzien. Fietsen biedt dan een laagdrempelige manier om in conditie te blijven. Die mensen doen het vaak ook rustiger aan dan de adepten van de koersfiets.”

Met namen als ‘De Chasse-Patat Koereurkes’ en ‘’t Platform der Dorstige Fietsers’ mag het inderdaad duidelijk zijn dat de clubs die zich bij VWB aansluiten niet altijd louter op de koers gericht zijn. “Voor veel mensen is fietsen ook een echte groepsactiviteit. Dat sociale aspect is minstens even belangrijk als het sportieve”, zegt Van Ingelgem.

Sommige nieuwbakken wielerliefhebbers gaan er toch net iets enthousiaster tegenaan dan verantwoord is. Met al hun geestdrift vergeten veel would-be coureurs dat het beklimmen van cols of andere helse hellingen de nodige voorbereiding vergt. Ook bij VWB delen ze die bezorgdheid: “De Mont Ventoux geldt als zo’n typische mijlpaal bij beginnende wielerliefhebbers. Het is een legendarische en populaire klim, maar net daardoor denken veel Vlamingen blijkbaar dat het overwinnen ervan een akkefietje is. Alsof je fluitend die berg op rijdt. Ik kan je verzekeren dat zo’n exploot niet voor iedereen weggelegd is”, zegt Van Ingelgem. “Wij proberen onze leden ook te sensibiliseren op dat vlak. Fietsen is dan wel een laagdrempelige sport, maar training blijft zeer belangrijk.”

Dat de wielersport in een zelfverklaard wielerland als België een populair tijdverdrijf blijft, hoeft niet te verbazen.

Maar ook in het woon-werkverkeer is het stalen ros, al dan niet in opvouwbare of elektrisch geassisteerde vorm, aan een opmars bezig. In Vlaanderen gebeurt intussen 12 procent van de woon-werkverplaatsingen per fiets. De laatste jaren zijn er een aantal inspanningen geleverd om de fiets voor het woon-werkverkeer aantrekkelijker te maken. De Fietsersbond, die zichzelf opwerpt als spreekbuis voor wat zijzelf de “functionele fietser” noemt, startte in 2009 met het project Bike to Work, dat werknemers moet aansporen om vaker de fiets te nemen. In juni van dit jaar sloegen de Fietsersbond, de Bond Beter Leefmilieu en het Radio 1-programma Peeters & Pichal bijvoorbeeld de handen in elkaar om zoveel mogelijk woon-werkfietsroutes bijeen te zoeken. Uiteindelijk verzamelden ze er meer dan 700, die allemaal online werden gezet op www.fietsjewerkweg.be. Steeds meer mensen overwegen de fiets als alternatief voor de auto. Maar ook de invoering van bedrijfsfietsen, als alternatief voor de klassieke bedrijfswagen, kan soelaas brengen. “Misschien krijgt de bedrijfsfiets ooit de status die de bedrijfswagen vandaag de dag heeft”, verzucht Wim Depondt, voorzitter van de Fietsersbond.

Toch blijven er een aantal pijnpunten bestaan die de doorbraak van de fiets in het woon-werkverkeer afremmen en ook bij veel recreatieve fietsers roet in het eten strooien. “De staat van de fietsinfrastructuur is er één. Een goed uitgebouwd en veilig fietswegennet is een must”, zegt Depondt. “Brussel is voor fietsers bijvoorbeeld een woestenij. In vergelijking met Nederlandse of Deense normen is er nog veel werk aan de winkel.” Het is een euvel waar ze bij de VWB ook over struikelen. “Onze leden klagen vaak over de slechte staat van de wegen in het algemeen en de fietspaden in het bijzonder”, beaamt Van Ingelgem. “De Vlaamse Wielrijdersbond roept de beleidsmakers dan ook op om dringend werk te maken van een betere fietsinfrastructuur.”

Een andere reden tot bezorgdheid is fijn stof. Een studie van de VUB, de UCL en de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) bracht immers aan het licht dat fietsers vaak erg grote dosissen fijn stof inademen, zeker wanneer er veel auto’s in de buurt zijn. Toch is er volgens onderzoeker Bas De Geus (VUB) geen reden tot paniek. “Dat je al fietsend meer fijn stof binnen krijgt, heeft te maken met de grotere fysieke inspanning die je levert. Je kunt dat probleem milderen door straten met druk autoverkeer te mijden. Hoe je het ook draait of keert, fietsen blijft een gezonde activiteit.”

Fietsverkeer in cijfers

0,20

euro per kilometer bedraagt de fietsvergoeding

12%

van de woon-werkverplaatsingen in Vlaanderen gebeurt per fiets

48%

het stijgingspercentage van het ledenaantal bij de Vlaamse Wielrijdersbond

55.000

leden telt de Vlaamse Wielrijdersbond

759

fietsroutes van en naar het werk zijn online beschikbaar

75%

van het Vlaamse fietsroutenetwerk heeft geen of onaangepaste fietsinfrastructuur

18.000

Brusselaars hebben een stadsfietsenabonnement bij Villo!