Veel rumoer online, geen trend offline
Brugspringen zou de zoveelste nieuwe trend op Facebook zijn. Levensgevaarlijk, klinkt het. Maar zijn die zogenaamde hypes werkelijk zo wijdverspreid? Al die gratis aandacht komt Facebook in elk geval goed uit.
Planking, dat kenden we. Mensen die foto's van zichzelf nemen - zo stijf als een plank - op de meest duizelingwekkende locaties. Maar al van mamming gehoord? Of whaling, of planing? Owling, Thibauting, zegt het u nog iets? Allemaal 'trends' op Facebook die de media haalden, maar intussen in rook zijn opgegaan.
Bij de nieuwste Facebooktrend, Cold water challenge, roepen jongeren elkaar op om op een spectaculaire manier in het water te duiken. Daarbij wordt af en toe van een brug gesprongen, blijkbaar vooral in het Gentse. "Een levensgevaarlijke nieuwe trend", werd er gekopt.
"Een scheet in een fles", zegt Filip Lemaitre, trendwatcher bij Trendwolves. "Wellicht is er helemaal geen sprake van een echte trend. Wij zien de jeugd hier in Gent alvast niet massaal van bruggen springen. Maar hoe heftiger de boodschap, hoe makkelijker het wordt opgepikt. Wie weet trouwens hoeveel mensen daar echt aan meedoen?"
Dat was ook de vraag bij de zogenaamde 'neknominaties'. Een aantal maanden geleden werden we van alle kanten gewaarschuwd voor de risico's van dat fenomeen, waarbij jongeren elkaar op Facebook uitdagen om een hoeveelheid alcohol snel achterover te slaan.
"De massale media-aandacht daarvoor was overbodig", zegt Vicky Franssen, sociaal psychologe aan de Arteveldehogeschool Gent. "Natuurlijk zullen er wel mensen zijn die een halve fles wodka opdrinken, en dat al dan niet op Facebook delen. Maar in tegenstelling tot wat werd gezegd, konden we echt niet spreken van een maatschappelijke hype of trend onder jongeren."
Mensen gedragen zich volgens Franssen offline hetzelfde als online. "Maar pas als ze elkaar via Facebook opzwepen, is er blijkbaar aandacht voor. We staan er meteen met een vergrootglas bij."
Viraal effect
Die overmatige aandacht komt Facebook niet bepaald slecht uit. "De softwarearchitectuur van Facebook is perfect gebouwd voor zulke hypes ", zegt Filip Lemaitre. "Ze stellen hun algoritme, dat bepaalt wat op ieders tijdlijn verschijnt, erop af. Hoe sensationeler een bepaald filmpje, hoe meer het gedeeld wordt, en hoe meer advertenties Facebook kan verkopen."
Ook technologiesocioloog Ben Caudron vindt dat Facebook buitensporig veel aandacht krijgt. "Als de foto of video van een van je mogelijk honderden vrienden wat wordt becommentarieerd, plaatst Facebook dat resoluut bovenaan je startpagina. Zo wordt het virale effect enkel maar versterkt."
Op die manier kan een actie van een kleine minderheid lijken op een alomtegenwoordig fenomeen. Volgens Caudron heeft de sociaalnetwerksite alle belang bij zogezegde gevaarlijke fenomenen, omdat die gemakkelijker worden opgepikt door traditionele media.
Over het hoogtepunt
"Vele filmpjes of hypes gaan pas echt goed viraal als ze in de krant of op televisie worden vermeld", aldus Caudron. "Bij Facebook zitten enkele uiterst slimme mensen die heel goed weten hoe ze trafiek en clicks moeten genereren."
Bij Trendwolves denken ze trouwens dat de tijd dat op Facebook naar hypes moest gespeurd worden voorbij is. "Tegenwoordig moet je daarvoor bij andere platformen zijn, waar nog weinig oudere mensen zitten, zoals Instagram of Tumblr. We zien het delen op Facebook afnemen, het is over zijn hoogtepunt heen."
Toch zijn we met het brugspringen volgens Lemaitre niet aan de laatste Facebookhype toe. "Volgende week komt er wel iets anders in de plaats."