Direct naar artikelinhoud

'Kost pensioenen kan België nekken'

De rekening van onze pensioenfactuur moet kloppen. Vandaag is dat helemaal niet het geval. 'We blijven de rekening doorschuiven naar de jongeren. Zij dreigen tweederangsburgers te worden', zegt Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom van denktank Itinera, in een nieuw boek.

"De betaalbaarheid van onze pensioenen zou vandaag het belangrijkste verkiezingsthema moeten zijn, maar het lijkt erop dat de politieke partijen een stilzwijgende afspraak hebben gemaakt om dit thema niet te behandelen."

Ivan Van de Cloot, econoom met ongezouten meningen, revolteert tegen het jarenlange immobilisme in het pensioendossier. Met zijn denktank probeert hij daarin verandering te krijgen. Stapels analyses heeft hij al over pensioenen geschreven. Het hele land heeft hij afgedweild om spreekbeurten te geven. Hij ging in debat met partijvoorzitters, leidinggevende ambtenaren en pensioenministers. Maar zonder resultaat. "Het is heel moeilijk om iets in beweging te zetten", bekent Van de Cloot. "Telkens als ik wijs op de ernst van de situatie, word ik weggezet als een alarmist. Sp.a-voorzitter Bruno Tobback verweet me ooit zelfs dat ik niet kan rekenen."

Vandaar dat hij in volle verkiezingsstrijd nog eens aan de boom probeert te schudden. Dat doet hij met een nieuw boek - De rekening moet kloppen - dat zich richt op een breed publiek. "Iemand moet de inconvenient truth(ongemakkelijke waarheid, JCS) vertellen", verwijst hij naar de film waarmee Al Gore het debat over de klimaatopwarming op de agenda zette.

Net zoals de feiten over de opwarming van de aarde al jaren bekend zijn, is het probleem en de diagnose van de vergrijzing al heel lang bekend. Ook in de Wetstraat. In 1980 waarschuwde Herman De Croo (Open Vld) al voor een lege pensioenkas. In 2003 trokken de sp.a-ministers Johan Vande Lanotte en Frank Vandenbroucke aan de alarmbel. En enkele jaren geleden kwam PS-minister Michel Daerden met de boodschap dat er na 2015 geen geld meer zou zijn voor de pensioenen. "Het is om van te huilen. We kennen de vergrijzingsproblematiek al decennia en toch gebeurt er niets. De pensioenhervorming van de regering-Di Rupo is niet meer dan een eerste aanzet."

Signaal aan jongeren

Ondertussen wiegt de overheid de bevolking in slaap. In haar prognoses gaat de overheid uit van veel te optimistische scenario's inzake economisch groei en productiviteit, waardoor de pensioenfactuur beheersbaar lijkt. Ook de vergrijzingscommissie, die speciaal werd opgericht om het pensioenprobleem aan te pakken, stelt de zaken veel te rooskleurig voor, zegt de Itinera-econoom. "Ik word daar opstandig van. Er is niks zo toxisch als politici die speculeren op economische groei en vandaag cheques uitschrijven met geld dat nog moet binnenkomen. Dat is roekeloos gedrag. Het drama is dat mensen stemmen op politici die zeggen dat alles in orde is."

Dat we met zijn allen langer leven is niet het grootste probleem voor de financiering van de pensioenen. Wel dat de babyboomers, de generatie die na WOII geboren werd, met pensioen gaan, stelt de econoom. 2.000 miljard euro, bijna zeven keer wat de Belgische economie jaarlijks produceert: zo hoog lopen de pensioenkosten tegen 2050 op bij ongewijzigd beleid. "Ik durf het bijna niet zeggen, maar als we niet ingrijpen, dan is België failliet", aldus Van de Cloot. "Niemand van de politieke klasse vertelt mij hoe we de rekening gaan betalen. Geen enkele partij durft vandaag maatregelen op lange termijn voorstellen."

Van de Cloot hoopt met zijn boek vooral jongeren wakker te schudden. Zij dreigen het kind van de rekening te worden, als er niet snel wordt ingegrepen. Wie voor 1979 is geboren, zal meer uit het pensioensysteem halen dan hij erin steekt. Wie vandaag geboren wordt zal 60.000 à 70.000 euro meer moeten betalen, dan hij later als gepensioneerde terugkrijgt, leren zijn berekeningen. "De jongeren dreigen tweederangsburgers te worden. Een echte oplossing is pas mogelijk als we ook aan hen denken."

Langer werken wordt al jaren gepredikt als oplossing voor het pensioenprobleem. Daar moet nu eindelijk werk van worden gemaakt, vindt Van de Cloot. "Op die manier kunnen we ons pensioensysteem nog redden.Er moet een logisch verband zijn tussen wat iedereen bijdraagt aan het pensioensysteem en er later uithaalt. Nu probeert iedereen zoveel mogelijk uit die pot te halen. De mensen die nu de arbeidsmarkt voor hun 65ste verlaten, kan je dat niet verwijten. Het is de politiek die de regels moet herschrijven."

Ivan Van de Cloot, De rekening moet kloppen. Welke toekomst voor ons pensioen?, Borgerhoff en Lamberigts, 22,50 euro.

---

Pensioen-hervorming à la Van de Cloot

Vier prioriteiten

1. Langer werken

Langer werken wordt een must, zeker tot 65 jaar en liefst langer. Zo dragen meer mensen bij aan de sociale zekerheid en wordt de financiering van de pensioenen makkelijker betaalbaar.

2. Fiscaliteit op arbeid omlaag

Door arbeid goedkoper te maken, kunnen bedrijven meer mensen in dienst nemen of houden, waardoor de werkgelegenheid kan toenemen.

3. Staatsfinanciën op orde

Ons land heeft een staatsschuld van 100 procent van het bbp. Die weegt zwaar op de begroting, zeker nu de kosten voor de vergrijzing toenemen. Het wordt hoog tijd om overschotten te boeken.

4. Oudere werknemers goedkoper maken

Een pak oudere werknemers verdwijnen van de arbeidsmarkt omdat ze te duur zijn. "We moeten de anciënniteitspremies schrappen."

In tijden van verkiezingskoorts wil Ivan Van de Cloot nog eens aan de boom schudden. 'Het is heel moeilijk om iets in beweging te zetten.'