België moet afkicken van Nederlands gas

Een kwart van het gas dat vandaag gebruikt wordt om onze huizen te verwarmen komt uit de Nederlandse gasvelden rond Groningen. Maar die voorraad is niet oneindig. Integendeel, het zijn stilaan de laatste gasbellen: in 2030 stopt de export.

Dit lijkt misschien nog bijzonder veraf, in de energiewereld is het overmorgen. Voor een miljoen Vlamingen, een half miljoen Brusselaars en nog eens een honderdduizendtal Walen moet een nieuwe buitenlandse gasbevoorrader gezocht worden.

Dat is al een moeilijke klus op zich - willen we straks afhankelijk zijn van het gas en de bijbehorende grillen van Vladimir Poetin? Maar ook technisch wordt het niet evident. Het bestaande gasnetwerk onder ons land moet een totale make-over krijgen.

Het Nederlandse 'laagcalorisch' gas heeft een speciale samenstelling, met meer stikstof, waardoor het niet samen met ander gas vervoerd kan worden. In België zijn er vandaag daarom twee parallelle netwerken, elk voor een apart type gas dat gebruikt wordt.

Monnikenwerk

Om daar een uniform gasnetwerk van te maken zal volgens de krant Le Soir 700 miljoen euro nodig zijn. Er moeten aanpassingen aan de gasleidingen zelf komen. Ook de gasaansluitingen in woningen en bedrijven moeten allemaal grondig nagekeken worden.

"We willen zo veel mogelijk de bestaande infrastructuur en leidingen hergebruiken", verduidelijkt Bérénice Crabs, de woordvoerder van Synergrid, de koepelorganisatie van de netwerkbeheerders. "In principe kan dat. Maar een goede planning is essentieel."

Begin dit jaar vond een proefproject plaats in Houthalen. Het is nog wachten op de resultaten. Vanaf 2018 zal Synergrid beginnen met de echte bouwwerken. "Het wordt een gigantische puzzel, waar we echt onze tijd voor nodig zullen hebben", vervolgt Crabs.

Zoals de planning vandaag is opgesteld komt eerst Waals-Brabant aan de beurt, gevolgd door Vlaams-Brabant, Brussel en Antwerpen. Tegen 2030, wanneer de Nederlanders hun gasexport al trapsgewijs afgebouwd zullen hebben, moet de operatie klaar zijn.

Naast de leidingen moeten ook de aansluitingen van gezinnen en bedrijven gecheckt worden. Dit wordt een monnikenwerk. Gemeente per gemeente, huis per huis zal men nakijken of iedereen klaar is om voorgoed vaarwel te zeggen tegen het Nederlandse gas.

Daar komt wel iets bij kijken. "Je moet bijvoorbeeld controleren of gasmeters wel aangepast zijn aan ander gas", vertelt Crabs. "Normaal is dat sowieso het geval. Sinds 1978 is dat verplicht in ons land. Maar soms kan het zijn dat er toch iets bijgeregeld moet worden."

Hier zit meteen de grootste angel: wie gaat deze tijd- en geldrovende job uitvoeren? De verantwoordelijkheid van Synergrid is het niet.

De kwestie heeft alles in zich om uit te groeien tot een communautaire ruzie. Federale bevoegdheden zoals gastransport lopen naast regionale bevoegdheden zoals distributie en de controle van meters. Wie moet straks zijn portefeuille opentrekken?

En stel dat het de regio's worden - wat het meest waarschijnlijk lijkt - wie zal dan wat bijdragen? Ten zuiden van de taalgrens wordt al gemopperd dat het toch niet de bedoeling kan zijn dat Wallonië opdraait voor wat "in de eerste plaats een Vlaams probleem is".

Gaan we weer zwartepieten? Vlaams energieminister Bart Tommelein (Open Vld) laat weten dat er de laatste maanden overleg is geweest over de kwestie. Hij wijst erop dat de federale regering heeft beloofd om een nationaal fonds op te richten om de kosten te dekken.

Zo ver lijkt zijn federale collega Marie Christine Marghem (MR) nog lang niet. Ze heeft twee studies besteld: een naar de financiële impact van de operatie en een naar de verantwoordelijkheid van elke regering. "We bekijken dit de komende weken", klinkt het.

Déjà-vu klimaatakkoord

Het doet allemaal verdacht nogal denken aan de soap rond het Belgische klimaatakkoord. In december vorig jaar raakten de regeringen in ons land het, na zes jaar gepoker en gebluf, eindelijk eens over de verdeling van de klimaatdoelstellingen tegen 2020.

Zo blijft het antwoord op de vraag wie de rekening zal betalen dus voorlopig uit. Net zoals dat er ook nog niet is op die andere belangrijke vraag: waar gaan we al dat nieuwe gas, 5 miljard kubieke meter, vandaan halen zodra de Nederlanders ermee ophouden?

Die beslissing ligt bij de leveranciers. Electrabel en co. moeten nieuwe contracten afsluiten zodat ze hun klanten kunnen bevoorraden. Rusland is een optie, maar vanwege de geopolitieke spanningen misschien niet echt de ideale keuze. Specialisten zeggen dat er nog meer dan genoeg nieuwe gasbronnen bijkomen. Onder meer Australië en de VS zetten in op gasexport.