Gecheckt. Ja, de Belgische meisjes zijn in Rio benadeeld door de jury

Een grote schande vonden Dirk Van Esser en Inge Van Meensel, het commentatorsduo van de VRT, het. Hoe verder de kwalificaties van het toestelturnen bij de vrouwen zondag vorderde, hoe groter die schande werd. Landen die volgens de commentatoren duidelijk minder goed presteerden dan de Belgische ploeg, scoorden toch beter. Zeker voor Nina Derwael, die zich wel wist te kwalificeren voor de allroundfinale vandaag, was het sneu. Met een iets minder strenge score voor haar fraaie oefening aan de brug met de ongelijke leggers had er voor haar op dat nummer ook een finaleplaats kunnen inzitten.

Volgens gymexpert Dirk Van Esser bestond daarvoor een goede verklaring: wie eerst in de eerste poule aan de bak moet, krijgt altijd mindere punten dan wie later in de wedstrijd moet presteren. Een wet in de gymnastiek, luidde het. In het begin van de competitie zijn de juryleden immers nog goed wakker.

Gevulde rechter is milder

De frustraties van een ontgoochelde supporter? Of zit er echt iets in? Een pertinente vraag aangezien de Olympische Spelen vanaf 2020 uitbreiden met extra jurysporten zoals skateboarden en surfen.

Een studie van Amerikaanse en Israëlische onderzoekers uit 2011 bewijst dat het niet zo vergezocht is: een verdachte die voor de rechtbank moet verschijnen mag ook maar beter hopen dat hij rechters treft die net gegeten hebben. Vlak na het ontbijt, direct na de lunch of net na een tussendoortje zijn de kansen op vrijspraak het grootst. Binnen iedere sessie daalt de kans op een positieve uitkomst van 65 procent naar zo goed als nul, zo berekenden de onderzoekers.

Yves Kiefer, hoofdcoach van de Belgische gymnastes, moet je niet meer overtuigen dat in jurysporten precies hetzelfde principe geldt. "Zodra ik zag dat we in de eerste poule geloot waren, wist ik hoe laat het was", zegt hij vanuit Rio. Enkele voorbeelden staven volgens hem dat het meer is dan bijgeloof. "Een van de Chinese meisjes behoorde zondag tot de absolute topfavorieten, maar scoorde ook bijzonder laag. Ze zat bij ons in de eerste poule. In 2004 in Athene haalde de tweevoudige wereldkampioen en absolute topfavoriet voor goud Vlasios Maras zelfs de finale niet op de brug met de gelijke leggers. De Griek vloog eruit in de kwalificaties. Zelfde verhaal."

Els Coppieters, sporttechnisch teamleider bij de Vlaamse gymfederatie en zelf jurylid bij trampolinespringen en tumbling, bevestigt dat juryleden 's ochtends net iets strikter kunnen zijn dan 's avonds. "Dat komt omdat ze op dat moment nog geen referentie hebben en ze weten niet wat er nog gaat komen. Dus beoordelen ze doorgaans voorzichtiger. Later op de dag kan het dan gebeuren dat de punten wat hoger komen te liggen."

Oplossing? Harder werken

Zijn die juryleden dan zo onprofessioneel dat ze geen rechte lijn kunnen houden? Helemaal niet, verdedigt Coppieters haar collega's. "Dit zijn de beste juryleden ter wereld. De richtlijnen zitten er echt ingedrild, iedereen probeert die te volgen. Maar het zijn ook maar mensen."

Een beoordeling in de gymnastiek bestaat namelijk uit twee delen: de punten voor de moeilijkheidsgraad zijn behoorlijk objectief waar te nemen. Maar de score voor de uitvoering is voor meer interpretatie vatbaar. In het trampolinespringen en bij de oefening aan de ringen bij de mannen wordt er al geëxperimenteerd met software die via sensoren ook die beoordeling tracht te objectiveren. Maar volledig sluitend zal die volgens Coppieters nooit worden. "Gymnastiek is zo dynamisch, er zullen altijd aspecten zijn die niet in een algoritme te vatten zijn. Je kan niet zonder menselijk oog."

De nuchtere Kiefer heeft zich daar al lang bij neergelegd. Hij ziet maar één perfecte remedie: "We moeten gewoon nog harder werken. Als we in de toekomst nog moeilijkere oefeningen brengen, zullen onze scores automatisch volgen."