Een debuut vol demonen

Achter de schermen van literatuurland is Hans Bogaert (°1987) geen volstrekt onbekende. Hij werkte een tijdlang bij het literaire kunstencentrum Behoud de Begeerte, waar hij mee evenementen op poten zette én auteurs in de watten legde. De zoon van schrijver Gie Bogaert zonderde zich vervolgens een jaar af om zijn eerste worp te polijsten. Om maar te zeggen dat hij zijn prille schrijverschap uitermate au sérieux neemt.

Dat siert hem en je leest het onmiskenbaar af aan zijn debuut Echo. Het boek puilt uit van nauwelijks verborgen ambitie. Hier heb je een schrijver die meteen een flinke partij kaarten op tafel werpt. Ditmaal geen dorpsjeugd vol beproevingen, een zoetsappige familiesaga of een overdosis navelstaarderij. Nee, Bogaert zet de deuren wijd open. Hij koppelt wetenschap aan filosofie en kunst, en voegt er een aantal scharniermomenten uit de recente westerse geschiedenis aan toe. Het resulteert in een bezwerende liefdesaffaire tegen het decor van Berlijn anno 1989, een verscheurde stad die op de val van de Muur en de eenmaking afstevent.

Daarmee is Bogaert de zoveelste auteur die de literaire lokroep van Berlijn (waar hij overigens een poos studeerde) gehoorzaamt. Dat hij daarbij soms zijn hand overspeelt en zich verliest in geëxalteerde bespiegelingen, overdadige symboliek of stilistisch roetsjwerk? Het is vergeeflijk. Omdat de fond van dit boek wél juist zit, hij het plotaspect niet verwaarloost en bovendien enig compositorisch vernuft aan de dag legt. Dit boek is een echokamer waar Bogaert veel - misschien te veel - laat resoneren.

'Als herinnering en fantasie dicht bij elkaar liggen, dan bevindt de leugen zich er zeker ook niet ver vanaf.' Het zou de baseline kunnen zijn van Echo, waarin kwesties als schuld, eerzucht en obsessieve liefde in de mixer worden gegooid.

Merkwaardige dromen

Hoofdpersonage Viktor Roscam is een getormenteerde ziel. Hij overstijgt een drama uit zijn jeugd - een ongeluk waar hij zélf de hand in had - in een redelijk briljante carrière als viroloog. Hij is gehuwd met Isa, zijn trouwe ankerpunt en staat op een haar na van een te commercialiseren medicijn dat alle chronische ziektes van de aardbol kan doen verdwijnen. Of draait hij zich samen met zijn kompanen een rad voor de ogen?

Viktors demonen blijven hem evenwel teisteren. Ze nemen de vorm aan van merkwaardige dromen, obsessief geïnventariseerd én gecatalogeerd. Waan en werkelijkheid mogen af en toe een robbertje uitvechten bij Bogaert, al behoren de droomsequenties niet tot de meest geslaagde passages in deze roman.

Ultieme kans

Berlijn is de centrale plek. Daar schroeide Viktor zich ooit, tijdens een gedecideerde ontsnappingspoging uit zijn eigen bestaan, aan de ongrijpbare Juliane. Waarschuwend zegt ze hem: 'Ik ben zo goed in vergeten.' Ze blijkt 'een demon in een aureool', met een sliert aan minnaars en talent voor drugsgebruik. Door zijn obsessie met Juliane loopt Viktor bijna de zich voor zijn ogen ontvouwende geschiedenis mis. In wezen raakt hij nooit van haar los. Tot ze ongeneeslijk ziek blijkt en pijlsnel aftakelt. Is dat zijn ultieme kans om haar tot de zijne te maken?

Niet alles is even geloofwaardig in dit volgepropte debuut. Bogaert heeft er een handje van weg om opzichtig diepzinnigheid te willen suggereren. Wat moeten we aanvangen met een onbegrijpelijke zin als: 'Soms vraagt een mens zich af of hij zichzelf nog kan ontwaren doorheen de pollutie van wie hij verondersteld wordt te moeten zijn?' Precieus redactioneel vijl- en schaafwerk had zijn nut kunnen afwerpen.

Toch dwingt Bogaert ontzag af. Hij houdt je moeiteloos aan de pagina's gekluisterd én creëert een heel eigen universum waaruit een vreemde melancholie komt bovendrijven. Wanneer je dit boek dichtklapt, blijkt het subtiel onder je huid te zijn gekropen. Dat is een prestatie.

Bogaert is samen met twee andere debutanten, Mathijs Duyck en Heleen Debruyne, vandaag te gast in het WPG-café op de Boekenbeurs, om 12u45.

Hans Bogaert, Echo, De Bezige Bij, 253 p., 19,99 euro.