Nu of nooit voor het KLIMAAT
De vele inspanningen om de klimaatverandering tegen te gaan verzinken in het niets en het risico op 'onomkeerbare effecten' blijft toenemen. Dat staat in het nieuwe, gelekte VN-klimaatrapport. Intussen probeert Barack Obama de klimaatblokkade in de VS te doorbreken.
In nagenoeg alle Westerse landen daalt de CO2-uitstoot dankzij politieke inspanningen. Dat is zowat de enige positieve passage in de nieuwe VN-klimaatanalyse, gebaseerd op drie lijvige studies en honderden onderzoeken. In het gelekte document van 127 pagina's valt 350 keer het woord 'risico', 61 keer 'kwetsbaarheid', of 'kwetsbaar' en 48 keer de term 'onomkeerbaar'. De auteurs van het VN-klimaatpanel willen niet reageren omdat het niet de definitieve versie is, maar de conclusies klinken alvast prangender dan ooit.
Tegen eind deze eeuw dreigt het 3,7 graden warmer te worden in vergelijking met de periode voor de industriële revolutie. En nu al warmen de atmosfeer en oceanen op, neemt de graanproductie af, zijn watercycli en sneeuw- en regenval verstoord, smelten ijsplaten en komen hittegolven en overstromingen door een hogere zeespiegel of extreme regenval steeds meer voor. Op dit moment bereikt de opwarming bijna het punt waarop de ijskap die Groenland bedekt onherroepelijk smelt, waardoor de zeespiegel met zeven meter zou stijgen. In combinatie met smeltend zuidpoolijs zijn daardoor wereldsteden zoals New York en Londen bedreigd.
Die evolutie lijkt maar niet te keren. Tussen 1970 en 2000 steeg de uitstoot met 1,3 procent per jaar. Tussen 2000 en 2010 nam dat gemiddelde toe tot 2,2 procent per jaar. En in het huidige decennium neemt dat nog toe. Klimaatinspanningen worden dan ook tenietgedaan door de constructie van talloze steenkoolcentrales. Zo staat China nu voor de helft van het wereldwijde steenkoolgebruik.
De regeringsleiders weerstaan volgens de wetenschappers maar beter aan de verleiding om nog meer fossiele brandstoffen in te zetten, want bestaande maatregelen zijn onvoldoende opgewassen tegen de "op hol slaande CO2-uitstoot". Dat zal niet vanzelfsprekend zijn, want er zijn reserves aan olie, steenkool en aardgas ontdekt die in totaal vier keer meer uitstoot zouden betekenen dan wat we wereldwijd nog kunnen uitstoten, willen we de opwarming nog binnen de perken - namelijk onder de twee graden - houden.
Jaren getalmd
Technisch gezien is dat nog mogelijk. Maar omdat jaren is getalmd, wordt het stilaan onhaalbaar zonder zware economische kost. Die politieke inertie heeft een grootschalige klimaatverandering dan ook onvermijdelijk gemaakt, klinkt het.
De uitstoot nu nog drastisch inperken kan de mens wel nog enkele decennia de tijd geven om zich aan te passen aan de warmere wereld. We moeten ons daarbij voorbereiden op "slechtere voedselvoorziening, meer hongersnood en armoede, geweld en conflict en economische verliezen."
Geschat wordt dat 2 procent van het wereldwijde bnp verloren gaat bij een opwarming met 2,5 graden. Structurele ingrepen uitstellen tot pakweg 2030 zal de kosten tegen 2050 met 44 procent doen toenemen. En zelfs als de stijging van de temperatuur onder de 2 procent blijft, zou de globale consumptie door de opwarming in 2030 dalen met 1,7 procent, tot 3,4 procent in 2050 en tot 4,8 procent in 2100.
De VN hoopt dat het document de klimaatonderhandelingen, die al twintig jaar slabakken, de nodige vaart kan geven. Op 15 september roept VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon regeringsleiders bijeen in de aanloop naar een wereldwijd klimaatpact dat volgend jaar het licht moet zien. Ook Barack Obama probeert de druk op te voeren. Door het overwicht van republikeinse klimaatsceptici in de senaat kan de VS geen wereldpact ratificeren. Obama bereidt daarom een akkoord voor dat 'politiek bindend' is en niet 'wettelijk bindend', zoals de VN wil, met 's werelds grootste uitstoters. De landen zouden zich verbinden tot inspanningen zonder boetes of andere straffen. Afspraken niet nakomen zou enkel politieke bolwassingen opleveren. Zo'n akkoord zouden de VS wel kunnen tekenen zonder tweederde meerderheid in de senaat.