Feilloos raderwerk, maximaal genot

Drumming van Rosas, op het gelijknamige muziekstuk van Steve Reich, was van bij de première in 1998 een doorslaand succes. De voorstelling toerde jarenlang, met enkele wisselingen in de bezetting. Bij een hernieuwde kennismaking blijkt het werk niets van zijn glans verloren te hebben.

Alles in Drumming lijkt een perfecte match te vormen: de nog steeds verbluffend virtuoze complexiteit van de dans, het geraffineerde decorontwerp van Jan Versweyveld, de kostuums van Dries Van Noten en ten slotte de muziek van Steve Reich, die in de live-uitvoering van het Ictusensemble nog aan glans wint.

De choreografie is gebouwd op één lange bewegingszin van wel 2 minuten. Bij het begin van het stuk hangen de dansers wat rond op het podium, maar op de eerste klanken van de muziek snelt Cynthia Loemij naar het midden van het podium, waar ze die hele suite van bewegingen ten beste geeft. Die barst van de inwendige spanningen. Een zwaai met een been, een wegschietende arm, plots ineenhurken en dan weer opspringen of gek handengewapper wisselen elkaar grillig af. Het contrast met de op een minimaal motief gebouwde muziek van Reich lijkt totaal.

Meteen wordt dat ene motief in stukken gehakt. Loemij en Jakub Truszkowski brengen een fragment, tegenover elkaar, in spiegelbeeld. Zij in helder licht, hij in tegenlicht. Een dramatisch yin-yangeffect dat vaak terugkeert. Anderen vervoegen het duo en nemen nieuwe fragmenten van de openingsbeweging over. Zo waaiert de voorstelling langzaam uit over de ruimte en over de twaalf performers. Steeds sneller en sneller.

Letterlijk uitwaaieren: de bewegingspatronen zijn gebouwd op vele spiralen die door elkaar over de vloer lopen. Alleen door die precieze geometrie botsen de dansers niet tegen elkaar op, behalve wanneer dat zo gewild is. Dan vliegen ze elkaar op alle mogelijke manieren in de armen of tuimelen ze over elkaar heen.

Ritme en structuur overstemmen zo de grilligheid van de openingszin. De dans haakt steeds meer op de muziek in. Toch vergeet je die openingszin nooit. De energie ervan spat af en toe weer open, onverwachts. Maar na een tijd krimpt en vertraagt de voorstelling. Ze komt bijna tot rust in een verstilde, quasi unisono uitvoering van de openingszin. Tot hier en daar opnieuw een danser uit de band springt. Vanaf dan gaat het weer sneller en sneller, tot een adembenemende coda.

Toch is de voorstelling niet helemaal dezelfde als in 1998. De Keersmaeker zou De Keersmaeker niet zijn als ze niet gesleuteld had aan de compositie, en wel in dat langzame middendeel. Ook decor en kostuums werden aangepast: kleine accenten als het achterdoek, de verschuivingen in de belichting of de tinten van kleedjes en jasjes werden bijgesteld. Het visueel resultaat is een waar genot.

En dan is er nog iets. De cast van deze herneming is opmerkelijk. Van de oorspronkelijke dansers bleven slechts Fumiyo Ikeda en Cynthia Loemij over (naast Marta Coronado en Roberto Oliván als tweede cast). De huidige groep is bijna een familieportret van Rosas. Ikeda was in de loop der jaren een constante, maar plots duikt ook Samantha Van Wissen weer op. Net als Loemij werkte zij mee aan oude stukken als Woud en Just Before. Precies die twee stukken lagen aan de basis van het choreografisch materiaal van Drumming.

Daarnaast zijn er dansers uit een tussengeneratie, zoals Jakub Truszkowski of Elizaveta Penkóva. De jongste generatie, die sinds Zeitung de toon aangeeft, omvat namen als Carlos Garbin, Bostjan Antoncic, Sue-Yeun Youn en Tale Dolven. Ten slotte zijn er absolute nieuwkomers als Valentina Nelissen, Sandra Ortega of Linda Blomqvist.

Die generatiemix is puur winst. De oudere performers hebben een enorme présence. Loemij brengt de openingszin met zoveel verbeelding dat ze bijna een personage wordt. Die overtuigingskracht missen jongere dansers, maar zij zijn dan weer sneller en leniger. Zo zet iedereen het veeleisende materiaal naar zijn hand, hoe strak de choreografie ook is. Die diversiteit binnen een feilloos raderwerk heeft iets hartverwarmends.

Drumming van Rosas is vanavond en morgenmiddag nog in het Kaaitheater te zien.