Jeugdzonde Hergé krijgt kleur
Na bijna negen decennia verschijnt volgende week het allereerste Kuifje-verhaal in kleur. Leuk voor de fans, ook al stond Hergé destijds zeer afkerig tegen de uitgave van wat hij 'een jeugdzonde' noemde. Of het sop de kool waard is?
Een gedrongen gestalte, het uiterlijk van een twaalfjarig jochie, schoenen die meer weg hebben van verharde klompen brood en een hond die lijkt te spreken. De allereerste pagina van Tintin au pays des Soviets, verschenen op 10 januari 1929 in de jeugdbijlage van de Belgische conservatieve krant Le Vingtième Siècle, leek nergens op.
"Een jeugdzonde", verklaarde Hergé achteraf zijn eerste pogingen tot de Negende Kunst. De toen 21-jarige Belg had nooit tekenles gevolgd en was vooral zoekende. Van een Klare Lijn was geen sprake. Dat nam echter niet weg dat de lezers van de jeugdbijlage Le Petit Vingtième dolenthousiast waren over hun nieuwe papieren held, zijn bitsige confrontaties met de communisten en de talrijke achtervolgingsscènes met vliegtuigen, treinen, en wagens. En of hij een held was, die Kuifje. Hij wist met zijn zakmes zelfs een propeller te kerven uit een boom.
Het enthousiasme van de lezers ging zelfs zo ver dat, toen begin mei 1930 de slotplaat verscheen waarop Kuifje vanuit Moskou met de trein arriveerde aan het Brusselse Noordstation, er op die locatie een heus volksfeest werd georganiseerd om hem te verwelkomen. De eerste publiciteitsstunt die een Belgische - wellicht zelfs Europese strip - te beurt viel, was een feit.
Uitgeverij Casterman en Moulinsart, het bedrijf achter de rechten op Hergés werk, willen dat evenement dunnetjes overdoen. Kosten noch moeite werden gespaard. Nu zaterdag arriveert een (wat volwassener) Kuifje in Brussel-Centraal om even later op het balkon van het stadhuis op de Grote Markt de menigte toe te spreken. Op zondag is hij aanwezig in het Hergé Museum in Louvain-la-Neuve, waar een lezing wordt gegeven over het inkleurproces van het te verschijnen album. Pas een dag later wordt de pers verzameld voor een persvoorstelling van om en bij de zes uur, startend in Train World, waar tot april een Kuifje-expo loopt.
Er staat dan ook veel op het spel. De eerste oplage van het gewone album bedraagt 300.000, die van de luxe-uitgaven 50.000. Casterman schat dat er dit jaar al een half miljoen worden verkocht.
Maar met of zonder inkleuring; grafisch noch inhoudelijk wordt Kuifje in het land van de Sovjets er beter op. Vanuit historisch perspectief is het dan weer wel een interessant album. Het 138 pagina's tellende verhaal was namelijk opgedrongen door Norbert Wallez, de rooms-katholieke priester en algemeen directeur van Le Vingtième Siècle. Hij manipuleerde Hergé om via Kuifje propaganda te voeren tegen de communisten. Ideaal om op die manier door te dringen in de hoofden van jonge mensen, die vaak weinig benul hadden van politiek.
Hergé baseerde zich voor zijn verhaal op het boek Moscou sans violes van Joseph Douillet, wat ook pure propaganda bleek. De Kuifje die we nu kennen, was in geen velden en wegen te bespeuren. "Aan het begin van zijn reis is hij bevooroordeeld", zegt Philippe Godin, een van de Hergé-biografen. "Kuifje is een branieschopper die iedereen die hij niet mag op zijn donder geeft. Veel praten met de nevenpersonages doet hij niet. In Kuifje in het land van de Sovjets heeft hij bij momenten zelfs geen mond, alsof Hergé toegeeft dat hij er in feite geen nodig heeft."
Dynamischer en leesbaarder
Pas jaren later kon Hergé zijn eigen weg gaan. Zijn tekenwerk en verhalen werden beter, minder kolderiek. En toen bleek dat er effectief albums van zijn verhalen werden gemaakt, en zelfs succesvol bleken, weigerde hij een tweede druk voor Kuifje in het land van de Sovjets. "Te slecht getekend", vond hij. Het hertekenen was een optie, maar door onder meer tijdgebrek kwam het er nooit van.
Eind september, bij de lancering van het nieuws rond het boek, kwam er meteen kritiek. Godin: "Dat de uitgave geen meerwaarde zou hebben of dat Hergé dit nooit zou hebben gewild. Ach, wie weet wat Hergé nu zou hebben gewild? In de loop van zijn carrière veranderde hij meermaals zijn mening over dit boek. We zullen het dus nooit weten." Zelf vind hij dat de inkleuring het tekenwerk ondersteunt, de actie dynamischer maakt en het geheel zo leesbaarder is. Hij voegt er nog aan toe: "Uiteraard blijft het zwart-witalbum verkrijgbaar. Niemand is verplicht het ingekleurde verhaal te lezen."
Kuifje in het land van de Sovjets verschijnt op 11 januari bij Casterman/Éditions Moulinsart.