Shockeffectjes en losse flodders
Simone van Saarloos schreef een debuutroman die van de modieuze losse eindjes aan elkaar hangt. Stijgende ergernis is het trieste lot van de lezer.
Roman.
Amper 26 jaar is filosofe Simone van Saarloos en toch lijkt ze in weldenkend Nederland al incontournable. Geen idee hoe dat komt. Wanneer je haar essays of columns aandachtig leest, verdwaal je in een woud van parmantige pertinenties en gratuite gedachtesprongen. Je kunt er werkelijk alle kanten mee uit. De praatgrage Van Saarloos maakt er een erezaak van om wollige redeneringen te ontvouwen die elkaar in de staart bijten.
In 2015 genoot ze de eer om de jongste Zomergast ooit te zijn. Om vervolgens nogal wat kijkers op de kast te jagen met haar warrige uitspraken. "Een radicale oproep tot niet begrijpen", zo verdedigde ze zich. Met Het monogame drama schreef ze vervolgens een doordrammerig betoog over polyamorie, alsof de vrijmoedige sixties nooit hadden bestaan.
Kortom, aan modieus stuntwerk geen gebrek bij Van Saarloos, die na nrc.next tegenwoordig vooral haar ei legt in Vrij Nederland en voor dat blad onlangs in boerka door Amsterdam paradeerde. Toevallig nét op het moment dat haar debuutroman De vrouw die - ja, dat is écht de titel - het daglicht zag. Daarin koestert een moleculair biologe met verplicht verlof in New York het voornemen om de marathon in boerka te lopen. Juist, ja.
Workaholic Janine Vitafiel is een 'creatieterroriste', met een heilig geloof in de menselijke maakbaarheid. Via markante daden wil ze de koers van het leven veranderen, ze voelt zich een kleine heerseres over de schepping. 'Zij stuurde liever wat er gebeurde.' Maar algauw ontpopt de wetenschapster zich als een irritante, betweterige hysterica die in New York vooral de pedalen verliest. Het leven wordt een laboratorium, 'een verzameling van mogelijke experimenteerruimtes', zoals Van Saarloos het in Filosofie Magazine omschrijft.
Zwalpend schip
Janine ontwikkelt een obsessie voor sperma - gevolg van haar onderzoek naar vitaliteit van zaad en agressief gedrag. Ze schiet een eland neer, doneert een nier, vingert zich na het bekijken van terreurbeelden of propt in boerka een komkommer in de anus van een motorrijder. Van Saarloos houdt wel van een goedkoop shockeffectje op zijn tijd. Helaas zijn we dan al in de fase beland waarin ergernis en verveling elkaar de loef afsteken. Zo veel losse flodders en cryptische, naar onzin neigende aforismen in één roman, faut le faire.
Aanvankelijk lees je De vrouw die nog met een zekere welwillendheid. Over het New Yorkse straatleven weet Van Saarloos bijvoorbeeld wel treffende observaties op te tekenen, en ook de gezinsachtergrond van Vitafiel is intrigerend neergezet.
Gaandeweg krijg je het akelige gevoel alsof je op het dek van een zwaar zwalpend schip staat. Zonder medicijn tegen zeeziekte, welteverstaan. Grammaticaal rammelt dit boek als een vermolmd spookhuis met klepperende luiken. 'Janine trok haar kin in haar nek en fronste; creëerde rimpelde van haargrens tot borst.' Qué?
Van Saarloos schrijft haar eigen roman deskundig naar de vaantjes. De taal delft machteloos het onderspit tegenover haar loze ideeënindigestie.