Virtueel onbereikbaar na 17 uur

De tijd dat werknemers van negen tot vijf werkten en daarna de hele avond languit in de zetel tv keken, is voor velen voorbij. Een telefoontje van de chef op zaterdag met de vraag om nog snel een dossier door te sturen of een mail om 20 uur om een meeting voor volgende week vast te leggen, is voor velen dagelijkse kost.

Voor de een is het vanzelfsprekend om die mail snel te beantwoorden. De ander krijgt er dan weer stress van. Sommigen stevenen zelfs af op een burn-out door die constante bereikbaarheid, menen ze in Frankrijk. En dus voerden ze er een wet in die werknemers het recht geeft om tablet, computer en smartphone onherroepelijk te negeren na het werk. Werknemers met een burn-out kunnen zelfs naar de rechter stappen met de wet-El Khomri - naar minister van Arbeid Myriam El Khomri - en hun baas op basis van het wetsartikel verantwoordelijk stellen. Een wereldprimeur.

Zoals roken

De meningen over de vraag of ook Belgen baat zouden hebben bij zo'n wet, zijn verdeeld. Arbeidspsycholoog Hans De Witte (KU Leuven) is er helemaal voor te vinden. "Een goede aanzet om de norm te veranderen", meent hij. "Nu kijkt amper iemand ervan op dat werkgevers je na het werk nog kunnen bellen of mailen, zeker bij wie een smartphone van het werk heeft. Verplicht

om te antwoorden ben je nooit, maar het geeft je geen kans om eens volledig uit te rusten. Het verhoogt de druk alleen maar."

Volgens De Witte zal de Franse wet zeker navolging krijgen. "Vergelijk het met roken. Vroeger kon je de overkant van het kantoor niet zien door de sigarettenwalm. Niet-rokers die erover durfden te klagen, werden scheef bekeken. Vandaag is die norm helemaal omgedraaid en ik zie dezelfde rol weggelegd voor die Franse wet."

In België geldt nog te veel de illusie dat enkel wie van 's morgens vroeg tot 's avonds laat werkt een goeie werkkracht is, vindt De Witte. "In Scandinavië - toch niet een van de minst productieve regio's - is 's avonds laat nog aan de slag zijn het signaal dat je je werk niet goed geregeld krijgt. Werknemers die af en toe hun hoofd kunnen leegmaken, presteren beter."

Frederik Anseel, arbeidspsycholoog aan de UGent, vindt de wet daarentegen een stap terug in de tijd. "Zo'n maatregel probeert vast te houden aan de vaste uren van negen tot vijf, maar die zijn aan het verdwijnen. Meer dan ooit kunnen mensen zelf bepalen waar en wanneer ze werken. En die flexibiliteit zorgt net voor minder stress. Offline gaan is een conservatieve reflex."

Werkhygiëne

Bovendien suggereren ze dat de schuld bij de werkgever ligt, maar dat is niet zo, stelt Anseel. "Vaak is het een impliciete norm onder collega's. Wie ziet dat iemand om 21 uur nog antwoordt op een mail, wil zich bewijzen en zal iets terugsturen om 22 uur. Wat wél nodig is, is 'werkhygiëne'. Mensen moeten er op een verstandige manier mee leren omgaan."

Het Franse idee is bij ons al langer de norm bij Colruyt Group. Voor werknemers op de administratie is het bijvoorbeeld technisch onmogelijk om na de werkuren e-mails te checken. "Al jaren gaan wij uit van het credo 'betaalde tijd is gewerkte tijd'", zegt persverantwoordelijke Silja Decock. "Daarvoor werken we met een strikte prikklok. Wie werkt, wordt daarvoor betaald. Wie thuis is, niet. Van die mensen wordt ook niet verwacht om thuis nog iets te doen voor het werk."