Op groot verzet de stad veroveren

Op regenachtige dagen is er altijd veel werk voor Deliveroo-koeriers. "Mensen zien er tegenop om buiten te komen. De verleiding om in een aantal taps en swipes eten te bestellen, is dan groter. Bovendien is de kans op een fooi dat ook", vertelt Marwane (17), die al meer dan tien maanden voor het platform fietst. Hij kan zich geen betere studentenjob inbeelden. "Als ik wat extra cash nodig heb, bezorg ik een aantal dagen eten met mijn fiets. Veel beter dan bijvoorbeeld af te wassen in een afgesloten ruimte, zeker in de zomer." Hij kijkt ernaar uit om weer in het zonnetje te kunnen rondfietsen. "Tussen de ritten door kun je lekker relaxen."

Marwane heeft alle Brusselse buurten al uitgetest. Zo is Elsene een ideale plek als je een dag lang goed wilt verdienen. "In het weekend zijn daar heel wat klanten die al van 's ochtends bestellen." Hij is nog tot een opmerkelijke vaststelling gekomen: "Hoe minder mensen hebben, hoe meer fooi ze geven." Bedrijven zijn minder gul met fooien. "Zij vinden waarschijnlijk dat ze ons meer dan genoeg sponsoren, omdat ze regelmatig een beroep doen op onze diensten."

Wie in de stad woont, kent de in het zwart en groen uitgedoste koeriers als geen ander. Is het niet van op de weg, dan kom je ze weleens tegen in de hipste restaurants in de buurt, terwijl ze wachten op een bestelling die ze zo snel mogelijk tot aan de deur van een hongerige klant willen brengen.

Van Parijs tot Singapore

Deliveroo wordt ondertussen in een adem genoemd met andere disruptieve fenomenen die de digitale platformeconomie rijk is, zoals Uber en Airbnb. Toen de Britse start-up vorige zomer voor een vijfde keer geld zocht bij investeerders, haalde hij 260 miljoen euro op, wat het totaal op 445 miljoen brengt. The Financial Times berichtte dat de oprichters ervan uitgaan dat hun bedrijf op zowat 1 miljard euro gewaardeerd wordt. Jaarlijks zouden ze ongeveer 150 miljoen euro omzet draaien.

Aangezien het bedrijf niet op de beurs zit, is het niet verplicht inzage te geven in zijn omzet en andere cijfers. Het enige wat CEO Will Shu bij de investeringsronde kwijt wilde, is dat het concept rendabel is op een aantal gevestigde markten. Kwaliteitsvol eten binnen het halfuur aan huis of op het werk laten leveren via een handige app slaat aan over de hele wereld. Van Parijs tot Singapore en de tientallen steden daartussenin.

In België deed Deliveroo zijn intrede in 2015. Al snel werd lokale concurrent Take Eat Easy uit de markt geknikkerd. Vandaag kun je in Antwerpen, Brussel, Gent en Luik met een paar klikken een heerlijke maaltijd uit je favoriete restaurant tot aan je deur laten komen. En daar komen binnenkort nog steden bij. "2016 was een heel goed jaar voor ons in België", bevestigt Mathieu de Lophem, de allereerste werknemer en general manager van Deliveroo België. Concrete cijfers geeft hij niet.

Het platform sluit perfect aan bij de tand des tijds. Alles is on demand te verkrijgen tegen een scherpe prijs. Liefst van al met een glimlach erbij. En geef toe: het eten dat je bij Deliveroo bestelt, lijkt wel uit dezelfde cloud te komen als Netflix-films en Spotify-playlists. Eens je betaalt, kun je perfect checken hoelang je koerier staat te wachten aan een rood licht. Het enige wat de app (nog) niet doet, is op basis van je voorbije bestellingen een suggestie geven voor een volgende maaltijd.

Binnen het imago

Die gebruiksvriendelijke, strakke app is ook meteen een reden waarom restaurants graag meegenieten van het succes. Wim Ballieu, zaakvoerder van Balls&Glory, ziet veel voordelen. "Deliveroo zet zich in de markt als het platform voor foodies. Zij groeien in dezelfde steden als wij." Beide partijen denken zelfs gezamenlijke marketingacties uit.

De selectie van de restaurants die mogen meedoen aan het digitale eetfestijn is streng. Zo worden de TripAdvisors van deze wereld minutieus afgegaan om de reviews te bekijken en gaat er nadien een team op bezoek om te proeven. "Elk restaurant moet passen binnen ons imago. We bekijken samen welke maaltijden geschikt zijn voor takeaway, daarnaast helpen we ze met de verpakking", legt De Lophem uit.

Welke commissie Ballieu precies betaalt om zijn gehaktballen tegen 12,5 euro aan te bieden op het platform, wil hij liever niet kwijt. "Mochten we zelf constant moeten investeren in een vlotte app waarmee je in een mum van tijd kunt bestellen en betalen, dan zou ons dat meer kosten." Andere bronnen spreken over percentages tussen de 15 en 30 procent, maar blijven het liefst op de vlakte.

Tel daar de 2,5 euro extra bij op die je als gebruiker per bestelling betaalt, en je weet hoe Deliveroo geld verdient. Stel dat je met twee personen een bestelling plaatst van 30 euro, dan gaat er 6 euro naar Deliveroo als we uitgaan van een commissie van 20 procent. Met de 2,5 euro die je betaalt voor de bestelling zelf, zou Deliveroo uiteindelijk 8,5 euro verdienen.

"Wij verdienen pas aan bestellingen wanneer het restaurant iets verdient", vertelt De Lophem. Hij hamert erop dat Deliveroo niet als doel heeft de belangrijkste inkomstenbron te worden voor restaurants. "We blijven een secundaire geldbron en een ideale manier om nieuwe klanten aan te trekken."

Af en toe troept een kleine groep samen tegenover het oude beursgebouw. Een korte, stevige handshake, de fiets wordt weggezet en meteen glijdt de blik af naar de smartphone: wie weet is er al een nieuwe bestelling binnen. In tegenstelling tot apps zoals Spotify of Netflix zijn niet algoritmes maar mensen de spil tot succes voor het platform. De Lophem noemt zijn fietsers zelfs het DNA van Deliveroo.

Geen koeriers in dienst

Alles begint met een ruwe planning. Rijders krijgen twee weken op voorhand een agenda doorgestuurd waarop ze kunnen aanduiden wanneer ze willen werken. "Meestal zijn er veel meer koeriers beschikbaar dan dat er ritten worden voorzien", stelt Michiel (25), die regelmatig in Gent rondrijdt. "Je krijgt een aantal momenten toegewezen waarop er van je verwacht wordt dat je op de fiets springt."

Uiteindelijk maakt die planning niet veel uit. Je kunt probleemloos tot 24 uur voor je rit begint aangeven dat je toch niet kunt. Dat is mogelijk dankzij een van de sterktes van Deliveroo: flexibiliteit.

"Geef je minder dan 24 uur voor je shift aan dat je niet kunt, dan vraagt Deliveroo een doktersbriefje", weet Jelle (29). Hij vertelt erbij dat er zelfs tot op het laatste moment naarstig van shift wordt gewisseld. Als je die shift nog kwijtraakt, is een attest zelfs niet nodig. In de ene stad gebeurt dat communiceren via de app Telegram, in de andere doet een Facebook-groep perfect dienst als communicatieplatform.

Eens aan het werk komen de bestellingen binnen via de Deliveroo-applicatie. De koerier die het dichtst in de buurt is van het gekozen restaurant, ontvangt een melding met een nieuwe opdracht. Een opdracht weigeren is not done. "Je kunt wel eentje overslaan als je moet bekomen na een lastige rit. En als je twee minuten niet reageert, dan gaat de opdracht naar een andere koerier", vertelt Marwane tussen twee bestellingen door. "Maar we zijn hier niet om misbruik te maken van het systeem."

Net zoals taxidienst Uber wel eens verkeerdelijk tot de deeleconomie wordt gerekend, heerst hetzelfde misverstand over Deliveroo. Niet bij Uber, noch bij Deliveroo worden goederen gedeeld. De twee platformen brengen wel partijen samen die daar baat bij hebben. Uber brengt taxichauffeurs samen met reizigers, terwijl Deliveroo restaurants, fijnproevers en koeriers met elkaar in contact brengt. Meer niet. Deliveroo heeft geen enkele koerier in dienst.

'Gig economy'

In de Angelsaksische wereld spreekt men in dat geval liever van de gig economy. Dat komt van het woord gig, optreden. Net zoals rocksterren het ene na het andere optreden spelen, fiets je bij Deliveroo van bestelling naar bestelling, zonder groupies of dure tourbussen, maar met je eigen fiets.

In ons land, waar werknemer en zelfstandige de voornaamste sociale statuten zijn, bevindt de manier waarop de koeriers voor Deliveroo werken zich in een schemerzone. Want is Deliveroo nu een werkgever of niet? Of ruikt het toch wat naar koppelbazerij of schijnzelfstandigheid?

"De arbeidsrelatiewet stelt een aantal criteria voorop om te bepalen of iemand al dan niet beschouwd kan worden als werkgever", weet Stefan Nerinckx, die zich als advocaat in het arbeidsrecht verdiept in de deeleconomie.

In de eerste plaats bepalen de partijen zelf wat hun verhouding precies is. De aard van de gekozen arbeidsrelatie moet natuurlijk overeenstemmen met de wijze waarop de overeenkomst wordt uitgevoerd. Ook de band van ondergeschiktheid, de vrijheid hoe je je werk organiseert en het al dan niet zelf bepalen van hoeveel tijd je precies spendeert behoren tot de criteria om het juiste statuut te bepalen. "Eigenlijk schiet de wetgeving nog tekort om rechtszekerheid te bieden in de deeleconomie", vindt Nerinckx. Hij zou ervoor opteren om de criteria van de arbeidsrelatiewet te herzien in het licht van de recente evoluties in de arbeidsverhoudingen. "Zowel deelplatformen als gebruikers ervan hebben daar baat bij."

Deliveroo reageert dat het nooit iets onwettelijks heeft gedaan. "Wij hebben onlangs zelfs samengewerkt met het departement van minister De Croo om het gunstregime voor de deeleconomie te realiseren." Mensen die geld verdienen door op erkende deelplatformen diensten aan te bieden, betalen een gunstig belastingtarief van 10 procent. Deliveroo is zelf nog aan het bekijken of het zich kandidaat stelt om zich te laten erkennen. De Lophem vindt het geen slecht idee om verder te kijken hoe de wetgeving zich beter kan aanpassen aan disruptieve modellen.

De meeste koeriers van Deliveroo zijn studenten zoals Michiel en Marwane, die tussendoor wat extra willen verdienen. Hun officiële werkgever is SMart, de coöperatieve die in het leven is geroepen om artiesten de weg te wijzen in de papiermolen die het artiestenstatuut kan zijn. Toch een beetje rocksterren, dus. Sinds oktober 2015 is Deliveroo klant bij SMart, waardoor het wettelijk toch in orde is. "We zijn wettelijk verplicht om onze koeriers een uurloon te betalen. Elke shift moet ook minstens drie uur duren. Dit soort contracten zijn ideaal om ervoor te zorgen dat we flexibel kunnen zijn voor onze koeriers. Daarnaast zijn ze ook verzekerd", legt De Lophem uit. Opvallend weetje: toen Take Eat Eazy in 2016 failliet ging, draaide SMart op voor de lonen die nog aan de koeriers moesten worden betaald.

Keukenhanddoek

Jelle leert programmeren via online cursussen. Wanneer hij daar niet mee bezig is, fietst hij maaltijden rond. Ook hij werkt via een SMart-contract, en dat brengt ongeveer 9,30 euro per uur op, waarop Deliveroo sociale lasten betaalt. "Ook een deel van mijn telefoonkosten wordt terugbetaald, want je hebt je smartphone nodig om bestellingen te kunnen ontvangen en afleveren." Hij vertelt dat ze niet extra betaald worden voor weekendwerk. "Maar wie werkt voor Deliveroo, doet dat vooral omwille van de flexibiliteit." Ook fietsherstellingen worden voor SMart-koeriers gedeeltelijk terugbetaald.

Er zijn ook fietsers die op zelfstandige basis voor Deliveroo werken, meestal naast een andere activiteit. "Soms zijn we een ideale oplossing voor mensen die even tussen twee jobs vallen", weet De Lophem.

Raphael is bijvoorbeeld zijn tuinbedrijf uit de grond aan het stampen in Brussel. "Deliveroo is voor mij een perfecte aanvulling om mijn huur te kunnen blijven betalen. Ik kan momenten waarop ik niet veel werk heb opvangen met Deliveroo-ritten." Als zelfstandige verdient hij 11 euro per uur en krijgt hij 2 euro per levering. Hij beschikt over een goed voorziene elektrische fiets die hij zelf verzekerd heeft. Dat is ook nodig voor zijn hoofdberoep. Wanneer we vragen of we hem mogen volgen, antwoordt hij al lachend: "Voor mij geen probleem, maar je moet wel kunnen volgen."

Naast het kwaliteitsvolle eten is snelheid een belangrijke parameter in het aanbod van Deliveroo. Zo worden koeriers beloond met een bonus van 1,5 euro wanneer ze erin slagen om drie leveringen binnen het uur te doen. Slaag je erin om er vier te doen, dan komt daar nog eens 1,5 euro bij, enzovoort. Ook veelfietsers kunnen rekenen op een extraatje: per 50 leveringen die je binnen de twee weken doet, ontvang je 25 euro extra. Zo is Jelle bezig aan topweken met al 118 bestellingen.

Om zulke cijfers te halen, moet je al wat ervaring hebben. "Deliveroo is een ideale manier om je stad beter te leren kennen", vertelt Michiel. "In het begin ben je constant op je gps aangewezen, maar na verloop van tijd rijd je overal haast met je ogen dicht naartoe, waardoor je wel wat tijd wint." Dat is vooral handig als het regent, weet Jelle. "Met een natte vinger op je touchscreen zitten prutsen is verschrikkelijk vervelend. Ik neem bij heel slecht weer altijd een keukenhanddoek mee."