'Als De Block dit wist, moet ze haar politieke verantwoordelijkheid nemen'

Dat dezelfde fouten uit het verleden opnieuw werden gemaakt, merkte Freddy Willockx (69) op over de fipronil-affaire. Hij sprak met kennis van zaken: na de dioxinecrisis van 1999 werd hij regeringscommissaris onder toenmalig premier Guy Verhofstadt. Willockx moest de relaties met Europa herstellen, en een begin maken van de oprichting van het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid (FAVV).

"Dat agentschap moest duidelijke regels scheppen, en voorkomen dat we nooit meer zo'n crisis zouden meemaken. Dat ontgoochelt mij nu: na de dioxinecrisis had ik er net voor gezorgd dat er wél open communicatie was - met de burger én met Europa."

Maar los van de communicatiekwestie blijft de vraag: waarom maakt men opnieuw dezelfde fouten?

"Het gevoel bekruipt mij dat bij het FAVV de cultuur van het ministerie van Landbouw van voor 1999 terug is - we houden de potjes dicht en beschermen elkaar. Toen was de paniekreflex dezelfde als nu: zwijgen, en als het toch uitkomt, het probleem minimaliseren en de mediastorm ondergaan."

Wanneer een bedrijf al op 2 juni melding maakt van fipronil in de eieren, en het duurt tot 25 juli voor het FAVV de bevolking op de hoogte brengt, kun je je afvragen wiens belang het FAVV heeft gediend - dat van de landbouwsector, of dat van de consument.

"Ik mag toch hopen dat de consument hun eerste bron van zorgen was. Volksgezondheid moet áltijd primeren op het economisch belang. Feit is: door er zo laat en onvolledig over te communiceren, is de economische schade groot - ook voor de landbouwsector.

"Staatssecretaris voor Buitenlandse Handel Pieter De Crem (CD&V) had geen werk, hoorden we weleens. Wel, hij mag eraan beginnen. Want het zal lang duren voor de buitenlandse markt Belgische landbouwproducten opnieuw vertrouwt."

Zou het niet logischer zijn om het FAVV volledig onder de bevoegdheid van Volksgezondheid te brengen, in plaats van voornamelijk onder Landbouw?

"Dat was een heel heikel punt, achttien jaar geleden. Uiteindelijk is dat een gedeelde verantwoordelijkheid geworden. Of dat zo moet blijven, daar spreek ik mij niet over uit. Maar ik geef toe: er heerst een gevoel van remming. Dat zou niet mogen."

Volgens Vlaams landbouwminister Joke Schauvliege (CD&V) zal het bedrijf dat voor de fipronilbesmetting verantwoordelijk is, voor de schade opdraaien.

"Dat de boeren geen compensatie van de overheid kunnen krijgen voor de geleden schade, is niet waar. Wij hebben na de dioxinecrisis wetgeving gemaakt die de overheid toelaat de getroffen bedrijven te compenseren."

In 1999 traden de ministers van Landbouw en Volksgezondheid, Karel Pinxten (CVP) en Marcel Colla (SP), af. Ziet u het nog zover komen?

"De vraag is: wie was er allemaal op de hoogte van de ontdekking van fipronil, begin juni? Als, zoals de procedures voorschrijven, de ministers van Landbouw en Volksgezondheid op de hoogte waren, hebben Willy Borsus (MR) - toen nog minister, nu Waals minister-president - en Maggie De Block (Open Vld) een probleem: dan moeten ze hun politieke verantwoordelijkheid nemen, want dan zijn ze medeplichtig aan het gebrek aan informatie. In 1999 zijn Pinxten en Colla ook moeten aftreden. Waren de ministers niet op de hoogte, dan draagt het hoofd van het FAVV een kolossale verantwoordelijkheid.

"In dat verband denk ik dat het rapport van de federale ombudsman opnieuw naar boven zal komen. Dat rapport maakte, eind juli, melding van aanwervingen bij het FAVV die niet volgens de regels verliepen. Het rapport wijst op een malaise bij het personeel, en dat kan een voedingsbodem zijn voor een slechte werking."