Belgische rechter beslist over lot Puigdemont
Het Spaanse gerecht vraagt de uitlevering van de Catalaanse leider Puigdemont. Zijn lot ligt in handen van het Belgische gerecht. Als dat hem uitlevert, vliegt hij wellicht in de gevangenis.
Puigdemont werd gisterochtend verwacht aan het Spaanse hooggerechtshof. In plaats daarvan dronk hij een koffietje in de Europese wijk. De Spaanse publieke omroep verspreidde een foto waarop de schijnbaar ontspannen Catalaanse leider te zien is in een Brussels café.
Aangezien Puigdemont niet kwam opdagen, vaardigde de Spaanse rechter een Europees arrestatiebevel uit tegen Puigdemont en vier andere ministers die in ons land verblijven. Dat gebeurde op verzoek van het Spaanse parket. De acht politici die wel kwamen opdagen, hadden minder geluk. Zij vlogen meteen in de cel. Het parket eist een gevangenisstraf.
Als Puigdemont niet oplet, hangt hem ook een lange gevangenisstraf boven het hoofd. Hij wordt beschuldigd van rebellie, misbruik van overheidsgeld en opruiing. Puigdemont riskeert een celstraf van dertig jaar.
De bal ligt nu in het kamp van het Belgische gerecht, zegt professor migratierecht Dirk Vanheule (UAntwerpen). "De onderzoeksrechter moet bepalen of Puigdemont kan worden aangehouden. Daarvoor moet aan een aantal voorwaarden voldaan zijn. Zo moeten de beschuldigingen tegen hem in Spanje ook in ons land strafbaar zijn. Daarnaast mag de uitlevering zijn fundamentele rechten niet schenden."
Paul Bekaert, de advocaat van Puigdemont, maakt er geen geheim van dat hij dat laatste wil bewijzen. "Tot 2004 was de beschuldiging van een politiek misdrijf een goede reden om iemand niet uit te leveren. Maar nu geldt dat niet meer", verduidelijkte de topadvocaat in deze krant (DM 2/11). "De enige mogelijkheid is aantonen dat er een gevaar bestaat voor de mensenrechten van Puigdemont."
Volgens Vanheule maakt die argumentatie weinig kans. Spanje is een EU-lidstaat die niet meteen bekendstaat om het martelen van gevangenen. Maar Bekaert, die niet aan zijn proefstuk toe is, wijst op de lange gevangenisstraf die Puigdemont boven het hoofd hangt. "Dertig jaar cel is een disproportionele straf voor het organiseren van een vreedzaam referendum", vindt hij. Hij belooft alle juridische middelen tegen de uitlevering uit te putten. "Dan zijn we algauw twee maanden verder."
Stilte
Alle ogen zijn gericht op de Belgische onderzoeksrechter. Als die ingaat op de vraag van Spanje, moet de federale politie Puigdemont aanhouden. "Dat kan snel gaan", zegt Vanheule. "Als men weet waar hij zit, dan gaat de politie actief naar hem op zoek." Tot op heden is dat zo. Puigdemont wordt 24 uur op 24 in het oog gehouden door het Crisiscentrum, bevestigen federale regeringsbronnen.
Officieel houdt de federale regering de lippen stijf op elkaar. "Voorlopig heeft het Europese aanhoudingsbevel ons land nog niet bereikt", zei Justitieminister Koen Geens (CD&V) gisteravond. "Tot dusver kunnen we niet communiceren." Ook de federale excellenties van N-VA houden zich gedeisd, een order dat ze enkele dagen geleden kregen van de premier.
Het is geen toeval dat de regering zo voorzichtig is. Spanje vaardigde een Europees aanhoudingsbevel uit, en geen internationaal, waardoor het dossier uitsluitend op gerechtelijk niveau wordt geregeld. Dat bespaart premier Charles Michel (MR) een tussenkomst die zowel op Europees als federaal niveau spanningen kan veroorzaken. "België kent de scheiding der machten. Het zijn de rechters die beslissen, niet de regering", klinkt het achter de schermen.
Dat N-VA wel gewrongen zit tussen haar federale rol en haar steun voor de Catalanen, blijkt uit de scherpe bewoordingen waarmee Vlaams minister-president Geert Bourgeos (N-VA) de beslissing van het Spaanse gerecht veroordeelt. "Democratisch verkozen regeringsleiders opsluiten is meer dan een brug te ver", zegt hij. "Politieke meningsverschillen moet je politiek oplossen via dialoog."
Europees Parlementslid Sander Loones spreekt van "een politiek proces".