Als de wonderjaren plots voorbij zijn

Zondagochtend, even over elf. Homans recht de rug op haar oranje designstoel. Nu komt het moment suprême. Tim Pauwels, de presentator van De zevende dag, gaat de voorzet over de armoedecijfers trappen.

Elke politicus wil de openingsgast zijn van De zevende dag. Dat gesprek is een geschenk uit de hemel: een kwartier één op één met de presentator en de zekerheid dat je quotes later worden opgepikt door de nieuwssites. Maar openingsgast word je niet zomaar. Je moet je toegang tot de tv-studio afkopen met een primeur of straffe quote.

Wanneer Homans een paar dagen eerder wordt opgebeld door De zevende dag, twijfelt ze geen seconde. Ze heeft dringend nood aan een communicatiesucces en heeft daar het perfecte dossier voor. Sinds januari liggen de nieuwste armoedecijfers in haar schuif. Daar wil ze maar wat graag mee uitpakken.

Als Pauwels zijn vraag stelt, kopt Homans zijn voorzet dan ook vlotjes binnen. "We zien voor het eerst een kentering", benadrukt ze. "Dit is volgens mij een trendbreuk." Missie geslaagd, zo lijkt het. De socialisten en de groenen, die haar armoedebeleid al jaren aanvallen, hebben nu alleen nog nat buskruit over. De cijfers bewijzen onomstotelijk dat zij op de juiste koers zit.

Maar in de politiek is het zoals in de liefde: wie het iets te graag wil, komt met lege handen thuis. Al heel snel blijkt dat Homans te gretig is geweest in de communicatie. De nieuwe armoedecijfers geven een daling aan, maar om van een trendbreuk te kunnen spreken, is het nog te vroeg. Bovendien gaat het om statistieken uit 2014, die dus meer over de vorige dan over de huidige regeerperiode zeggen. "Dit is een grote fake news show", fulmineert de oppositie.

Bij zo'n vergissing is een mea culpa meestal de beste oplossing. Maar Homans denkt er niet aan. In een tweet blijft ze bij haar eigen gelijk, en dat maakt het er niet beter op. De oppositie en media voelen aan dat ze beet hebben en laten niet meer los. Na haar uitschuiver beleeft Homans een rampweek.

Een week waarin opnieuw de vraag bovenkomt of ze nog opgewassen is tegen haar job. Of is het verval definitief ingezet?

Nonchalance

Die suggestie is flink overdreven, vinden collega's uit de Vlaamse regering. Om nu te besluiten dat Homans een slechte minister is, gaat veel te ver. De Antwerpse, die niet op dit artikel wenste te reageren, wordt gerespecteerd voor haar eerlijkheid en betrouwbaarheid. Heel weinig ministers scheppen dan ook genoegen in haar penibele situatie. Dat zegt veel in de egowereld van de politiek.

Maar wat loopt er dan fout? De knullige manier waarop Homans zichzelf in de problemen heeft gewerkt, strookt niet met het politieke vernuft dat haar wordt toegedicht. Nonchalance en je-m'en-foutisme lijken een rol te spelen.

Homans stapt te vaak niet of half voorbereid de politieke arena in. Dat ligt aan haarzelf, maar ook aan haar kabinet en haar portefeuille. Haar kabinet is geen geoliede machine maar een duiventil. Er vinden te veel personeelswissels plaats om bij te houden. Het gevolg is dat Homans doorgaans wel een plan A klaar heeft om zich te verweren, misschien een plan B, maar zeker geen plan C.

Een minister is niks zonder haar kabinet.

En voor een 'superminister' geldt dit dubbel en dik. Homans heeft twee handen nodig om haar bevoegdheden te tellen. Zoiets kan ze onmogelijk alleen aan. Maar haar medewerkers halen vaak niet het vereiste niveau.

Sommige collega's verwijzen begripvol naar het feit dat ze als alleenstaande moeder ook een gezin te beredderen heeft. "De combinatie werk-gezin is moeilijk", zegt minister-president Geert Bourgeois. "Soms vraagt ze om een vergadermoment aan te passen, maar dat is geen probleem. Iedereen begrijpt dat." Op nachtelijke vergaderingen maakt Homans er een punt van om er altijd te zijn.

Sowieso blijft nonchalance, een soort gelatenheid, de vaakst gehoorde kritiek. Zoals afgelopen woensdag, tijdens het debat in het Vlaams Parlement over haar omstreden uitspraken in De zevende dag. Ondanks vragen van de oppositie om hen de cijfers te bezorgen waarop ze zich baseert, verschijnt Homans met een lege boekentas. Ze heeft haar huiswerk voor het parlement niet gemaakt. Ze wil niet. Et alors?

Nochtans is het een ongeschreven wet dat wanneer een minister cijfers citeert in de media, het parlement daar ook recht op heeft. Iets waar de oppositie, maar ook Open Vld-topper Bart Somers haar nadrukkelijk op wijzen. Uiteindelijk kan Homans niet anders dan toch maar een printer te zoeken om de tabellen af te drukken. De zitting wordt geschorst.

Collega-ministers fronsen de wenkbrauwen bij zoveel amateurisme. In de wandelgangen krijgen de oppositieleden groot gelijk van parlementsleden van N-VA: de cijfers moeten komen. Pijnlijker wordt het niet.

Waarom heeft de partijtop deze afgang niet vermeden? N-VA staat bekend om zijn strakke organisatie en ijzeren discipline. Zeker als het op communicatie aankomt. Homans blijkt echter een geval apart.

Aan een viceminister-president heeft het partijhoofdkwartier niet zoveel te zeggen. Net zoals Jan Jambon heeft Homans niet voor elke tussenkomst een goedkeuring nodig. With great power comes great responsibility.

In de pas gedwongen

Er zijn nochtans wel pogingen om Homans wat meer te assisteren, of afhankelijk van het perspectief wat meer in de pas te dwingen. Zeker in de Vlaamse regering wordt haar bewegingsruimte beperkt door Bourgeois.

Sinds haar 'dronken' toespraak op de uitreiking van de televisiesterren vorig jaar houdt het kabinet van de 'MP' strikter toezicht op dat van Homans. Geert Bourgeois, zelf een perfectionist op het maniakale af, wil meer controle. Op vergaderingen leidt dit volgens aanwezigen soms tot duidelijke irritaties tussen de twee.

En dan is er minister Ben Weyts, dat andere zwaargewicht in de Vlaamse regering. Hij is de voormalige woordvoerder van Bourgeois en zijn absolute vertrouweling. Tijdens ministerraden zou hij regelmatig het hoogste woord voeren voor de N-VA en de rol van 'vice' op zich nemen.

Deze schermutselingen zijn niet zo onlogisch. Ze zijn het onvermijdelijke gevolg van de transformatie van de N-VA van een vriendenclub met één parlementszetel, naar een machtspartij die twee regeringen domineert.

De interne pikorde wordt daardoor steeds belangrijker. Over de nummer één bestaat geen twijfel: dat is voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever. Achter hem komt het groepje 'troonopvolgers' met Theo Francken, Jambon, Weyts, Loones en ook Homans. (Als ancien staat Bourgeois hier een beetje los van.) Een uitgesproken rangorde bestaat er niet. Dat wil de partij ook niet.

Toch lijkt Homans aan het eind van de rij te bengelen. Zij merkt ook wel dat Francken en Weyts met het minste nieuws de voorpagina's bezetten, terwijl zij met haar bevoegdheden binnenlands bestuur, gelijke kansen en wonen doorgaans in de kortkolom op bladzijde twaalf terechtkomt.

Geen Turtelboom-scenario

Toeval of niet: dinsdag is ook bekend geraakt dat Homans in haar thuisstad Antwerpen allicht niet meer op plaats twee zal staan bij de komende gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Als minister wordt ze waarschijnlijk lijstduwer. Vlaams Parlementslid Annick De Ridder zou binnenkort de eretitel 'kopvrouw van 't Stad' mogen opeisen. Een signaal van De Wever? Er gaan al langer geruchten dat de relatie tussen hem en Homans de laatste jaren enorm bekoeld is.

"De relatie tussen Homans en De Wever is niet beter of slechter dan die tussen hem en de andere ministers", zegt minister Philippe Muyters. "Ze is nooit een febbekakse (Antwerps dialect voor favoriet, red) geweest." Bourgeois benadrukt dat "er absoluut geen probleem is met Liesbeth". "Integendeel: ze speelt haar rol en ze doet dat heel goed."

Stevent Homans af op een Annemie Turtelboom-scenario, waarbij haar steun dag na dag verder afkalft en het alleen wachten is op de fatale uitschuiver? Het antwoord is nee. Binnen de Vlaamse regering wordt ze nog volop gesteund. Ook binnen haar eigen partij heeft ze nog meer armslag dan kwatongen soms beweren.

Maar de wonderjaren van Homans zijn wel voorgoed voorbij. N-VA zal haar niet laten vallen, maar de partij zal haar ook niet uit de wind zetten. Al staat niets vast. Voor wie gelooft in voortekenen: de laatste keer dat een Vlaamse Parlementszitting werd geschorst omwille van gebrekkige cijfers, was bij Annemie Turtelboom.