Help, mijn leven is niet veranderd in 30 dagen
Dertig dagen zonder lawaai, zonder vlees, zonder alcohol: je bent een rariteit als je dezer dagen géén poging doet om je slechte gewoontes in recordtempo af te zweren. Maar kan dat wel, je leven in een maand tijd veranderen?
Nog één dag en mijn 30 dagen stilte-uitdaging zit erop. Eerste indruk? Dat moeten we vieren in het drukste café van Brussel. En vanaf morgen mag de autoradio weer loeihard. Niet dat het geen deugd heeft gedaan, zo'n maand lang de stilte opzoeken: elke dag even in afzondering, weg van alle lawaai, heeft een verrassend kalmerend effect. Maar of het echt een ander, in dit geval rustiger en evenwichtiger, mens van je maakt? Helaas. In mijn hoofd gaat het piekeren gewoon verder.
Na dagen zonder vlees was het net zo. Ruim een maand lang sta je trots te verkondigen dat je de lamsboutjes en broodjes tonijn van je menu hebt geschrapt, maar nog geen twee weken later zit je weer gretig een entrecote naar binnen te werken. En twee jaar na mijn deelname aan een 'shopstop', in een ijdele poging om van een koopverslaving af te geraken, is mijn schoenenkast voller dan ooit.
Het zal wel aan jezelf liggen, denk je dan. Te weinig volharding en discipline. Maar dan blijk je toch lang niet de enige te zijn bij wie het na 30 dagen goede wil toch weer misloopt. Vrienden die een maand lang elke druppel alcohol bannen, verzetten daarna op zaterdagavond mogelijk nog meer pinten. Kennissen die 30 dagen braaf naar het werk fietsten, springen bij de minste regendruppel toch weer in de wagen. Ook muzikante Isolde Lasoen was "heel enthousiast begonnen" aan 30 dagen stilte. "Ik ben er bewuster mee bezig, maar naar het einde toe is het toch moeilijk vol te houden. Op reis in Kreta was het makkelijk, maar eenmaal terug in het dagelijkse leven wil je gewoon sociaal zijn en op een vol terras zitten."
Kilimanjaro
Hebben die 30 dagen-uitdagingen überhaupt wel effect? Wie is daar ooit mee komen aanzetten, met de hoopvolle belofte dat je je leven op een maand tijd kunt verbeteren? Veel vingers wijzen in de richting van Matt Cutts, de Webspam-directeur van Google die in 2011 in een TED Talk vrolijk verkondigde dat je alles kunt als je je er dertig dagen lang op toelegt. Hijzelf veranderde naar eigen zeggen van een computernerd die aan zijn stoel leek vastgelijmd in een man die met plezier naar het werk fietste en de Kilimanjaro beklom. Ook LEF, het bureau dat de 30 dagen-uitdagingen bedacht voor het Vlaamse overheidsdepartement Leefmilieu, liet zich inspireren door Cutts.
Zijn verhaal lijkt tekenend voor onze maatschappij, met het ideaal van de maakbare mens. "We worden aangepraat dat we alles kunnen bereiken wat we maar willen", zegt socioloog Ignace Glorieux. "Met het gevolg dat het ook onze eigen schuld is als we het niet bereiken. Fouten worden steeds minder gepermitteerd, zeker met de sociale media waardoor we voortdurend naar elkaar kijken. Een voorbeeld: roken is natuurlijk ongezond, maar in korte tijd zijn rokers echt paria's geworden."
Het blijft ook niet bij die ene uitdaging. Van 'in 30 dagen een platte buik' tot een maand lang zonder auto, alcohol en suiker: we worden echt overspoeld met pleidooien om in recordtempo ons leven te (ver)beteren. Een mens zou van minder de moed verliezen. Bovendien schept het een onrealistisch beeld, vindt gedragspsychologe An Strauven. Om echt een langdurige gedragsverandering te bekomen, is een maand te kort. "De slaagkans is veel groter als je het traag aanpakt en haalbare doelstellingen vooropstelt", zegt Strauven, die verbonden is aan het AZ Mol. Lees: niet plots van de ene op de andere dag een maand lang geen stuk vlees meer proberen aanraken als je een verstokte carnivoor bent. Beter is dan beginnen met één of twee dagen per week vegetarisch te eten. "Op maat van je eigen leven. Anders is de kans groot dat je weer stopt eens dat maanddoel is bereikt."
Hervallen
Meer dan van je karakter hangt het af van de vraag of je echt zelf verandering zoekt of vooral meedoet om je tegenover anderen te bewijzen. Om te tonen dat je echt wel begaan bent met het milieu of wel degelijk over zelfdiscipline beschikt en even op je tanden kunt bijten.
Strauven: "Positief aan de 30 dagen-uitdagingen is het groepsgevoel, zeker met al die aandacht op sociale media. Verbondenheid helpt om je doel te bereiken. Anderzijds schept het de illusie dat slechte gewoontes doorbreken puur om wilskracht draait, terwijl er ook hele veel onbewuste conditioneringsprocessen en triggers meespelen. Als je de gewoonte hebt om te snoepen telkens je aan een tankstation stopt, dan kan elk tankstation de zin in zoet weer oproepen."
Bij LEF broeden ze niettemin al op een nieuwe reeks 30 dagen-uitdagingen, "met de klemtoon op proberen, niet op moeten". Mogelijke thema's zijn minder verkwisten en meer dingen delen. Ook al beseffen de organisatoren dat sommige deelnemers gewoon in oude gewoontes zullen hervallen. "Maar zelfs dan bereik je met zo'n actie heel veel mensen en zorg je toch voor een bewustwording over problematieken die ons bezighouden", klinkt het. "Meer dan bij een gewone infocampagne."
Ruim een maand zonder vlees heeft er inderdaad wel voor gezorgd dat het bestellen van een steak gepaard gaat met een knagend schuldgevoel en goede voornemens. Misschien - wie weet - is er dus toch een zaadje geplant.