IS nu ook onder de kerktoren
Dat IS-aanhangers de bejaarde priester Jacques Hamel hebben vermoord, is een steek in het hart van Frankrijk. Ondanks het militante secularisme van de republiek speelt de kerk een belangrijke emotionele rol. En ook die is nu dus een doelwit.
De twee daders, één met enkelband, filmden hoe ze de priester met een mes doodden na zijn dienst in Saint-Etienne-du-Rouvray, een voorstad van Rouen. Er vielen ook drie gewonden, van wie een bejaarde man in kritieke toestand verkeert. Bij het verlaten van de kerk, iets voor elf uur gistervoormiddag, zijn de twee daders door massaal toegestroomde agenten gedood. Enkele uren later eiste terreurorganisatie Islamitische Staat de aanslag op.
Het is het derde dodelijke incident in Frankrijk deze zomer en de achtste succesvolle aanslag sinds de raid op de redactie van Charlie Hebdo in januari 2015.
Ondanks de militant seculiere overtuigingen van de republiek speelt de katholieke kerk een belangrijke emotionele rol in de Franse samenleving. Geen dorp zonder kerk, vaak vergezeld van plein met petanquebaan. Er zijn 13.000 Franse parochies en 45.000 kerken. Jacques Hamel staat symbool voor de publieke priesterfiguur die in Frankrijk, en bij uitbreiding West-Europa, aan het verdwijnen is: de man die zijn kleine gemeenschap van wieg tot kist begeleidt.
Eenheid
Ook al seculariseert deze samenleving razendsnel, vele warme en nostalgische herinneringen zijn verbonden aan de kerk. Het is een van de weinige instituten die in de gepolariseerde Franse samenleving nog tot eenheid stemmen. Symbolisch is ook de relatie tussen de parochie Saint-Etienne-du-Rouvray en de lokale moslims: hun moskee staat op grond van de kerk en beide gemeenschappen werken goed samen. Condoleances kwamen er dan ook snel uit de Franse moslimwereld en van de paus.
In april vorig jaar werd in Villejuif, regio Parijs, al een aanslag op een kerk verijdeld. Maar daarnaast bestond de strategie van IS er vooral in om plekken te raken die in de ogen van de terreurgroep staan voor de 'decadente' en 'hypocriete' waarden van westerse ongelovigen: de redactie van het bijtend antireligieuze tijdschrift Charlie Hebdo, het Parijse nachtleven, een voetbalstadion, de promenade van de glamoureuze badstad Nice... Nu blijkt ook een kerk een doelwit te kunnen zijn, want in de fundamentalistische visie van IS bestaat er maar één geloof: hun interpretatie van de islam. In deze visie verdienen andersdenkenden de dood.
Slappe houding
En wat met de politieke reacties? "Zich vergrijpen aan een kerk betekent zich vergrijpen aan een symbool van Frankrijk", zei premier Manuel Valls al bij de verijdelde aanslag in april. Voormalig president en conservatief kopstuk Nicolas Sarkozy herhaalde zijn oproep om radicale moslims preventief op te sluiten. Hij bekritiseerde de 'slappe houding' van de socialistische regering.
De verschillende aanslagen hebben de positie van president François Hollande danig verzwakt. Binnenlandminister Bernard Cazeneuve kwam na gebakkelei tussen lokale en federale politieagenten in Nice al onder vuur te liggen. Het extreemrechtse Front National van Marine Le Pen wordt zo slapend rijk. Het gespannen maatschappelijke debat wordt door waarnemers nu al de aanzet van de presidentiële campagne genoemd. In 2017 trekken de Fransen naar de stembus.
► 86-jarige priester gekeeld achter zijn altaar
► Ook met enkelband kun je dus radicaliseren
► 'Dit raakt dieper dan aanval op publieke plaats'
2-5