IS verandert geweer van schouder
In een ogenschijnlijk nieuwe mediastrategie heeft IS een video verspreid waarin de gegijzelde Britse journalist John Cantlie 'verslag' doet vanuit de stad Kobani, aan de Turkse grens. De beelden van de gijzelaar-verslaggever vormen een groot contrast met eerder onthoofdingen. Het doel is duidelijk: met deze 'soft power' wil IS verse jihadisten rekruteren.
Als er iets is wat je IS niet kan verwijten, is het wel eentonigheid. Bleven alle andere terreurorganisaties in de afgelopen jaren hangen in het tijdperk van beelden van bombardementen en berichten over hun successen, dan heeft de gevaarlijkste terreurgroepering ter wereld in korte tijd al een heel scala van strategieën via sociale media aangeboord. Er waren de lange preken van voorman Abu Bakr Al-Baghdadi, er waren de filmpjes met het 'mooie islamitische leven' in de Syrische stad Raqqa, er waren de gruwelvideo's van de onthoofdingen en de standrechtelijke executies van Iraakse soldaten. Intussen zijn er ook nog steeds de westerse jihadisten op sociale media die het leven in het kalifaat prijzen. Maar waar IS sinds kort mee uitpakt, is op zijn minst opvallend: een video waarin een westerse gijzelaar niet wordt onthoofd, maar waarin hij er op het eerste gezicht relatief gezond uitziet en, nog opvallender, in zijn rol wordt gezet die hij had voor hij in handen van IS belandde.
Zo zien we de Britse journalist John Cantlie staan op een dak, met achter hem de grensstad Kobani. Hij wijst achter zich en zegt dat daar Turkije ligt. "Je kan soms nog het geluid van geschut horen", zegt hij. Cantlies stem en houding zijn die van een Britse journalist die een echt verslag uitbrengt. Wie de IS-vlag in de rechterbovenhoek even wegdenkt, krijgt het gevoel naar een gewone BBC-reportage te kijken. Maar dan zegt hij: "In tegenstelling tot wat de westerse media u willen doen geloven, wordt er hier niet hevig gevochten. Het is bijna voorbij."
De kritiek op het Westen en in het bijzonder westerse media wordt verder in de video scherper, wanneer Cantlie zegt dat de Amerikaanse luchtbombardementen de militanten ervan hebben weerhouden tanks te gebruiken en hen zo dwongen tot huis-aan-huisgevechten met lichtere wapens. "Tweehonderdduizend bewoners van de stad zijn gevlucht door de gevechten", zegt hij. "Je kan de vluchtelingenkampen over mijn rechterschouder zien, daar in Turkije. Maar in tegenstelling tot wat media berichten, zijn de gevechten in Kobani bijna voorbij."
Cantlie gebruikt niet de termen extremisten of jihadisten, maar benoemt de IS-leden met de naam die ze voor zichzelf gebruiken: moedjahedien. Of de beelden waarop Cantlie voor Kobani lijkt te staan, ook echt zijn, is niet zeker. De kans dat Cantlie zich heeft bekeerd tot voorstander van IS, lijkt klein. Eerder lijkt hij hier gebruikt te worden in een erg professionele campagne, waarin zijn verslag van de gebeurtenissen, met verschillende camerastandpunten, erg professioneel aandoet. Opvallend zijn ook de luchtbeelden van de stad: een mogelijke aanwijzing dat de militanten dronetechnologie gebruiken voor bewakingsdoeleinden. Anderzijds wekken sommige beelden dan weer de indruk dat de achtergrond pas later werd toegevoegd en Cantlie voor een greenscreen werd gefilmd.
Waterboarding
Cantlies 'reportage' is de tweede video waarin de man figureert. Eerder werden er al een reeks opnames de wereld ingestuurd waarin Cantlie, gekleed in oranje pak en vanachter een tafel, kritiek leverde op de Britse regering en, afgelopen maandag, ook de reportage van The New York Times onder de loep nam. Die krant had in zijn zondagseditie geschreven over wat gijzelaars meemaakten in de dagen en weken voor hun onthoofding. Gevangenen als James Foley moesten de vreselijkste martelingen ondergaan, werden slachtoffer van waterboarding en nepexecuties. Cantlie zei daarover in zijn kritiek dat "enkel als we stom waren om te proberen te ontsnappen of iets te doen dat we niet mochten, IS ons niet goed behandelde".
Westerse leugens
De video's met John Cantlie in de hoofdrol maken de nieuwe strategie van IS duidelijk. Ook onder IS-aanhangers was er hier en daar immers walging over al die video's van onthoofdingen en andere orgieën van bloedvergieten. Deze recente, erg gesofisticeerd uitziende, video's moeten dat bloedige imago wat bijstellen. IS behandelt - indien men gehoorzaamt - iedereen goed, is hier de boodschap. Tegelijk werpen de video's zich op als professioneel tegengewicht voor de 'leugens' van de westerse media. Het is een soft power-techniek die IS ook gebruikt met de inzet van vrouwelijke jihadisten uit het Westen die naar IS-gebieden in Syrië of Irak trokken. Zij twitteren vanuit steden als Raqqa of Mosoel hoe mooi het is om te leven in het kalifaat en hoe rechtvaardig de machthebbers er zijn. Doel is, zoals steeds, nieuwe jihadisten aantrekken uit het buitenland.