Bakkers, dokters en ondernemers: opgelet
Anton van Zantbeek is fiscaal advocaat bij Rivus en professor aan de faculteit economie en bedrijfsweten- schappen van de KU Leuven/ Fiscale Hogeschool.
De begroting 2017 kondigt zich als een bijzonder lastige bevalling aan. Bij het begin van de regering-Michel was een begroting in evenwicht het credo. Stoer verklaarde men dat het maar eens gedaan moest zijn met regeringen die meer uitgeven dan dat er binnenkomt. Om dat te realiseren moet er nu 7,4 miljard euro gevonden worden. Dat is een groot bedrag. Het evenwicht zal dus vermoedelijk sneuvelen. Maar zelfs als het evenwicht sneuvelt, moet een belangrijke inspanning worden geleverd. Er was sprake van 2,4 miljard. Dat bedrag bleek plots 4,2 miljard te zijn. Een bijzonder ongelukkige cijferinversie die een perceptie van onbehoorlijk bestuur wekt.
Een akkoord over de begroting 2017 wordt dan ook een klim van buiten categorie. Die klim wordt nog verder bemoeilijkt door de politieke wens om het tarief van de vennootschapsbelasting te doen dalen. Nu bengelen we internationaal helemaal achteraan. Bezwaarlijk een troef in de permanente internationale schoonheidswedstrijd om investeringen los te weken bij multinationale ondernemingen. Met een tarief tussen de 20 en 25 procent zouden we plaatsnemen midden in het peloton.
De verlaging mag wel niets kosten. De al bestaande begrotingsput zou anders nog dieper worden. Dat betekent dat de kosten van de verlaging betaald moeten worden met nieuwe inkomsten.
Uiteraard rijst dan de vraag wie dat gelag zal betalen. Hiervoor kijkt minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) in vele richtingen. Zo wilde hij de roerende voorheffing nog maar eens verhogen. Dat is evenwel onfatsoenlijk. De laatste vijf jaar is de belasting van 15 procent tot de huidige 27 procent gestegen. Een belastingverhoging met 80 procent is op zich al behoorlijk pittig. Dan maar een nieuw plan lanceren.
Dit plan is vooral in de vakliteratuur opgepikt. Eenmaal men door heeft wat erin staat, zal het snel weer in het oog van de storm staan. Ditmaal worden de zelfstandigen, ondernemers en vrije beroepers geviseerd. Door hen te verplichten hoge lonen uit te keren, verhoogt de opbrengst in de sociale zekerheid en de personenbelasting. Door verder de regels van de kostenaftrek streng te controleren, zullen voor hen de vennootschapsbelasting steeds meer een belasting op omzet worden in plaats van op winst.
De enige eerlijke en logische keuze is dat de tariefverlaging wordt geabsorbeerd door maatregelen binnen de vennootschapsbelasting. In alle andere gevallen wordt het geld van de mensen in de zakken van de ondernemingen gestoken. Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Dit principe zou voor een partij die zich profileert als volkspartij een uitdrukkelijk uitgangspunt moeten zijn. Dus handen af van de roerende voorheffing, personenbelasting, sociale zekerheid en btw.
Er moeten maatregelen komen die de belastbare basis van vennootschappen serieus uitbreiden. Bovendien moet ervoor gezorgd worden dat alle vennootschappen ook werkelijk belasting betalen. Het is op die twee punten dat het schoentje knelt. In 2013 bijvoorbeeld betaalden de vennootschappen allemaal samen 12,5 miljard belasting voor een belastbare basis van 91,5 miljard. Dat is in reële termen amper 13,7 procent wat een heel stuk minder is dan het voorgespiegelde tarief van 34 procent. Het bos van de fiscale koterijen moet rigoureus en daadwerkelijk gerooid worden (octrooiaftrek, taxshelter, excess profit rulings, notionele interestaftrek, afschrijving, enzovoort). Dat is een eerste stap. Een noodzakelijke tweede stap is dat vennootschappen ook werkelijk belasting betalen.
Hierbij mag Van Overtveldt zich niet van vijand vergissen. Iedereen weet dat de kmo's vandaag reeds veelal braafjes hun belastingen betalen. Het zijn daarentegen vooral de grote multinationale ondernemingen die aan iedere belasting ontsnappen. Dit door gebruik te maken van de koterijen, maar ook doordat zij winsten uit het hoog belaste België via constructies allerhande naar laag belaste landen draineren. De voorstellen van Van Overtveldt sparen die multinationals nog te veel. Dit leidt tot de schizofrene situatie. Het tarief moet dalen om multinationale ondernemingen aan te trekken die vandaag amper belastingen betalen.
Een logisch beleid zou zijn om het tarief te verlagen en er gelijktijdig voor te zorgen dat ook die grote effectief belasting betalen. Dan zal de operatie echt neutraal zijn zonder dat weer eens in de zak wordt gezeten van mensen die al veel belasting betalen.