'Gooi liever de handdoek, Dilma'
De weg ligt breed open voor de afzetting van Braziliaans president Dilma Rousseff. En zelfs als de president aanblijft, is haar mandaat om zeep. Zoals Brazilië er vandaag voor staat functioneert het land niet meer.
Het Braziliaanse Hooggerechtshof heeft het beroep verworpen dat de regering tegen de impeachment van president Rousseff had aangetekend. Daarmee kan de procedure ingezet worden voor een stembeurt die zondag plaatsvindt in het Congres, de Braziliaanse Kamer.
Doordat Rousseffs kaarten extreem slecht liggen, zal het Congres vrijwel zeker voor haar afzetting stemmen. In een volgende fase zal de Senaat vermoedelijk hetzelfde doen. Het gigantische Brazilië is een stuurloos schip geworden, zwalpend van het ene naar het andere corruptieschandaal. Ook de economie is op drift en de werkloosheid giert.
Terwijl steeds meer Brazilianen vinden dat de president er beter nu al de brui aan geeft, blijft Rousseff zelf, een oud-guerrillera die in de vroege jaren 70 gefolterd werd door de militaire machthebbers, strijdbaar en manhaftig. Zij en haar medestanders nemen volop het woord 'coup' in de mond, een begrip waarmee ze naar de dictatuur (1964-'85) verwijzen. Ook nu weer, zegt Dilma's aanhang, willen massamedia, rechters en zakenlui de Braziliaanse linkerzijde de nek omwringen.
Fiscale goocheltruc
Alleen, een coup is even illegaal als abrupt, en er komen doorgaans wapens bij kijken. Dat is in de huidige procedure niet het geval; al bij al verloopt ze volgens het grondwettelijke script. Maar ze is wel omstreden, wegens op zijn zachtst gezegd petieterig. Een fiscale goocheltruc terzijde heeft de stortvloed aan onthullingen Rousseff op geen enkel moment op persoonlijke betrokkenheid kunnen betrappen.
Meer nog, tegen Kamervoorzitter Eduardo Cunha, de politieke rivaal die de president bij uitstek van de macht af wil, lopen veel evidentere aantijgingen, onder meer over schimmige bankrekeningen in Zwitserland en Panama. Diverse politici die op Rousseffs vel uit zijn, zitten zelf tot over hun oren in het Petrobras-schandaal - de staatsoliemaatschappij die zich jaren lang als partijpolitieke melkkoe liet gebruiken.
Zeker van Rousseffs verkiezingsbelofte om de bezem te halen door de corruptie, is niets in huis gekomen. Integendeel, sinds Dilma vorig jaar aan haar tweede ambtstermijn begon, ging er geen week voorbij of er kwamen nieuwe affaires naar boven. Haar gezag leek daardoor van meet af aangetast. Zoals Brazilië er vandaag voor staat functioneert het land niet meer. Zelfs als de president aanblijft, is haar mandaat om zeep, vrezen waarnemers. "Gooi die handdoek in de ring, Dilma!" klinkt het op sociale media.
Alleen, ook tegen vicepresident Michel Temer, die in de coulissen klaarstaat om Rousseff op te volgen en stiekem al met een kabinetsvorming zou zijn begonnen, loopt een poging tot afzetting.
Als de macht in het land niet zo presidentieel was, had Dilma Rousseff gewoon de regering kunnen laten vallen. In Brazilië is dat niet mogelijk. Ook nieuwe parlementsverkiezingen uitschrijven gaat niet zonder dat eerst de grondwet wordt gewijzigd.
In Bello, de Latijns-Amerika-rubriek van The Economist, roepen ze de Brazilianen dan ook op om voor dat laatste te betogen, veeleer dan voor of tegen Dilma. Ook 's lands politieke cultuur moet om: de veelheid aan partijen en het feit dat de meeste partijen particuliere en regionale veeleer dan publieke en nationale belangen verdedigen, maakt Brazilië bij voorbaat moeilijk regeerbaar. Om wetten door het parlement te krijgen heeft ook Dilma's Arbeiderspartij (PT) het meer dan eens op akkoordjes met malafide bondgenoten moeten gooien.